Altijd zoekend maar nooit in zichzelf
Eddy de Jongh (1920-2002) werd bekend door zijn ‘koppen’, de
gezichten die hij fotografeerde bij de wekelijkse interviews van Bibeb in de
jaren zeventig in Vrij Nederland. Hij had een moeilijk leven met zijn joods
zijn, zijn vele vrouwen en nog meer drank. Zoon David uit diens vierde huwelijk
doet daar, tien jaar na de dood van zijn vader, onderzoek naar. Eddy liet audiotapes
na, David had hem ooit geïnterviewd en natuurlijk waren er de foto’s, waaronder
niet alleen de fraaie naturel portretten.
David heeft de actiefoto’s die zijn vader vanaf de jaren
vijftig maakte gedigitaliseerd. Collega’s zoals Sacha de Boer vinden ze heel
bijzonder. Tijdens het interview door David vertelt Eddy over zijn jeugd in
Laren. Dat hij zich doodschaamde toen men in de klas een boek las waarin een
ellendige jood voorkwam en dat alle kinderen toen naar hem keken. Hij was een
van de weinige familieleden die de oorlog overleefde. Zijn neef Eddy wordt Kunst
Eddy genoemd om hem te onderscheiden van Foto Eddy.
Zijn eerste echtgenote Tientie bracht hem naar een
onderduikadres in Gelderland, nadat hij haar gevraagd had zijn leven te
redden. Zij was toen achttien jaar oud en kreeg verkering met hem. De boerin
weet nog dat Eddy twee linkerhanden had. Alcohol maakte een beest van haar
vriendelijke man, zegt Tientie. De bevrijdingsfeesten waren overspel voor
iedereen.
Toen de relatie uitging, gingen de kinderen naar een
weeshuis. Actrice Andrea Domburg was de tweede echtgenote van Eddy. Als bewindvoerder
van het textielbedrijf van zijn vader maakten zij veel uitstapjes. In 1953 werd
het faillissement uitgesproken. Eddy was een schoolvoorbeeld van twaalf
beroepen en dertien ongelukken tot hij de fotografie ontdekte. Hij ging mee met
Kryn Taconis naar Zuid Frankrijk, die daar schaars geklede vrouwen
fotografeerde. Dat leek Eddy ook wel wat. Handig was hij niet. Een vriendin
vertelt dat hij zelf ook wel eens moest lachen om zijn onhandigheid.
Zijn derde echtgenote Geerteke herinnert zich de vele
vakanties samen. Eddy maakte foto’s van de zoutwinning op Ibiza. Tom Pauka van
het Parool maakte er een verhaal bij, hetgeen het begin was van een nauwe samenwerking.
Pauke vertelt dat Eddy hoogtevrees had, maar op de Eiffeltoren onverschrokken
was. Zijn camera maakte hem, zoals later vaker, onkwetsbaar.
Nadat Geerteke Eddy verlaten had, had hij veel korte
relaties. Vrouwen vielen voor de blonde god met de blauwe ogen en wilden hem
redden, het litteken van de oorlog verzachten. Zijn vierde echtgenote Toos kwam
in zijn leven toen hij veel schulden had en aan de drank was. Nadat ze de
relatie verbrak, kreeg Eddy een delirium en kwam in een psychiatrische
inrichting, waar hij opknapte. In 1966 trouwde hij met Toos. Joop van Tijn nam
hem aan bij Vrij Nederland. Bijzonder was een reportage over de Praagse Lente
in 1968. Toos zegt dat hij nooit eens een leuke foto van haar maakte. Daar
maakte hij de tijd niet voor. Wel schoot hij zijn rolletjes vol met foto’s van zijn
kinderen Sem en David. In de zomer verbleven ze in een boomgaard in het
Zuid-Franse Sospel. Het buitenzijn deed Eddy zo goed dat hij een boerderij
kocht op het Noord-Hollandse platteland. Toos verliet hem omdat er weinig van
Eddy terugkwam. Eddy werd vanwege hooimijt in de lens ook al door professionele
problemen geteisterd.
David vertelt dat hij begin jaren tachtig met zijn vader
naar Amsterdam ging om de foto’s naar de redactie van Vrij Nederland te
brengen. Zijn vader wilde liever dat David dat deed. Zelf durfde hij dat niet
meer na een aanvaring met Rinus Ferdinandusse. Omdat hij vergeetachtig was,
kreeg Eddy vanaf 1978 minder opdrachten. Er waren concurrenten van de jongere
generatie zoals Willem Diepraam. VN-redacteur Igor Cornelissen vraagt zich af
of Eddy bezig was om zichzelf te vernietigen. Hij herinnert zich dat hij met
Eddy in Londen was en dat Eddy zijn Kever stilzette in het drukke verkeer voor
de Big Ben, omdat hij de slagen wilde horen die hij in de oorlog op de radio
hoorde.
Vanaf de jaren zeventig kreeg Eddy van het NOS Journaal de
opdracht portretten te maken van bekende Nederlanders voor het geval ze dood
zouden gaan. Ook maakte hij foto’s van gebouwen. Hij was altijd onderweg, zegt
een vriendin, zoekend, maar nooit in zichzelf.
De 27 jarige fagottiste Bernadette werd zijn vijfde en
laatste echtgenote. Dochter Nike (zie foto) heeft het langst van alle kinderen bij hem
thuis gewoond. Dat was niet altijd een pretje. Hij was 58 jaar toen ze geboren
werd. Bernadette trok de kar, Eddy was gemakzuchtig. Hij is verwend, dat is bekend,
zong zijn vader al op de klanken van de Big Ben. Sem sprak zijn vader aan met U
om afstand te houden. In later jaren werd Eddy klagerig, verwijtend. In de
jaren negentig viel het werk stil omdat het Journaal stills gebruikte. Eddy
hield de camera om zijn nek om minder weerloos te zijn. Hij las en herlas het
boek Sobibor van Jules Schelvis en
alle delen van Lou de Jong, maar over zijn eigen oorlogsherinneringen sprak hij
niet, zegt Nike. Hij voelde schaamte over wie hij was, zegt Sem. Nadat
Bernadette bij hem weg was gegaan, knapte Eddy op in het Sinai Centrum. Hij kon
daar praten met gelijkgestemden en voelde zich veilig. Eindelijk geborgen misschien
wel.
Hier de site van Foto
Eddy met daarop de Nederlandse en de Engelse trailer
Geen opmerkingen:
Een reactie posten