North Korea Undercover, BBC Panorama, 15 april 2013

Arm volk, hulpeloze wereld

Het is alweer tien jaar geleden dat Trouw aangrijpend berichtte over de verschrikkingen in de Noord Koreaanse concentratiekampen. Het was niet te bevatten dat in een wereld als de onze zulke wandaden, te vergelijken met die van de Nazi’s, nog konden gebeuren. Veel is er daarna niet veranderd, behalve een toenemende bezorgdheid van de Verenigde Staten over het kernarsenaal van Noord Korea en de dreiging met oorlog door  de onervaren Kim Jong-Un, zoon van Kim Jong-Il en kleinzoon van roerganger Kim Jong-Sung.

Het is goed dat de BBC de schokkende beelden uit dit zwaar verarmde land liet zien die undercover verslaggever John Sweeney (zie foto) maakte tijdens een achtdaags bezoek in gezelschap van studenten van de London School of Economics. Hoewel de school bevreesd was voor de privacy van haar studenten liet de omroep zich niet ringeloren. Ze maakte de leerlingen wel onherkenbaar.

De bus brengt de groep naar een tophotel in Pjongyang, waar af en toe de stroom uitvalt, maar dat gebeurt die week vaker. Sweeney heeft uitzicht op een bouwput waar dag en nacht hard gewerkt aan een bankgebouw. De gidsen leiden de groep de volgende dag langs toeristische plaatsen met monumenten en pleinen in Stalin stijl. Sweeney constateert dat de portretten van Marx en Stalin van de gebouwen verdwenen zijn. Overal is propaganda. Overloper Ji Seong Ho die vanwege de hongersnood lichamelijk niet onbeschadigd zijn land verliet en zich de doden in de straten herinnert, vertelt dat een verkeerde uitspraak in Noord Korea de dood betekent. Onwetendheid is vereist.

Noord Korea heeft meer soldaten dan Nazi Duitsland zegt politiek analist Brian Myers. Volgens de voormalige Britse ambassadeur John Everard vereerde Kim Jong-Il Hitler.

Kim Jong-Sung ligt, net als zijn zoon in een mausoleum en wordt vereerd als een God.

Sweeney vraagt zich tijdens een busreis door het dorre platteland af waar de velden zijn, de oogsten en de dieren. Een modelgezin dat ze bezoeken maakt niet de indruk dat zij aan het boeren zijn. Hoe meer ze zien des te erger het wordt: een vrouw wast kleren in een ijskoude rivier, schoorstenen roken niet. Vanwege de oorlogsdreiging is een rondleiding door een fabriek niet toegestaan. Het boek 1984 blijkt in de bibliotheek niet voorhanden.

Op weg naar het Oosten komen ze langs Yoduk Camp, een concentratiekamp. Overloper Jung Gwang Il vertelt dat ze de doden in de winter lieten liggen en de half verteerde lijken met  zeventig, tachtig tegelijk in april begroeven in putten. Volgens Jung zijn de kampen in de loop van de jaren alleen maar gegroeid.

In de metro, diep onder de grond, ziet Sweeney voor het eerst gewone Noord Koreanen. In een ziekenhuis is het steenkoud en patiënten zijn er niet te vinden. Sweeney hoort dat ze in de ochtend behandeld worden en daarna weer naar huis gaan. Als hij aandringt zegt een arts dat hij toestemming moet hebben om met patiënten te praten. In een circustheater wordt druk geklapt. Sweeney vraagt zich af of dat spontaan gebeurt. 

Langs de gedemilitariseerde zone met Zuid Korea is het opvallend stil. Aan de andere kant van de grens bruist het van beweging, licht, vrijheid. Een vredesverdrag werd na de wapenstilstand in 1950 nooit getekend. De gids zingt de herenigingslied. Later merkt Sweeney wel de oorlogsdreiging door de militaire konvooien, die ze passeren. De spanning is voelbaar.   

Nadat Noord Korea in de jaren zestig zich losmaakte van Rusland is de hongersnood verergert. Volgens Everard denkt de bevolking dat hun armoede door het buitenland komt. Mark Fitzpatrick van het International Institute of Social Studies acht de bevolking gehersenspoeld door de alom tegenwoordige propaganda. .

Volgens Myers zou het conflict bij verkeerde beslissingen gemakkelijk kunnen uitgroeien tot een nucleaire oorlog. Kim Jong-un is niet in control en dreigt op de dag van het vertrek van Sweeney met oorlog tegen Zuid-Korea. Arm volk, hulpeloze wereld.