Jan van Aken over De afvallige, Tros Nieuwsshow, 6 april 2013

Niets nieuws onder de zon

Priesters die zich vergrijpen aan jonge jongens, volkeren door oorlogsgeweld op drift, asielzoekers die weggekeken worden, extremisten strijdend voor het ware geloof. Het zijn een aantal onderwerpen die in De afvallige (2013) voorkomen. In het radioprogramma Tros Nieuwsshow wordt hiermee een link gelegd tussen heden en vierde eeuw waarin de roman van Jan van Aken speelt. Ik volg het interview met Van Aken door Peter de Bie en Mieke van der Weij niet chronologisch, maar zet de onderwerpen bij elkaar.

Peter de Bie begint met de stelling dat de vierde eeuw niet meteen tot de verbeelding spreekt, maar Jan van Aken weerlegt dit. Voor hem is die eeuw boeiend, net als andere eeuwen. Gaandeweg ontwikkelt zich op basis van zijn informatie een verhaal. Van Aken denkt na over hetgeen hij leest en mijmert erover. Hij veegt bij wijze van spreken zijn handen tijdens een maaltijd niet af aan een servet maar aan een hond. Soms maakt hij wel eens een fout in zijn historische romans, bijvoorbeeld als hij iemand een tomaat laat eten in de tijd voor Columbus, maar historici maken hem daarop attent. Jona Lendering leest tegenwoordig mee en behoedt hem voor historische onjuistheden.

De Bie vraagt wat er zo interessant is aan de vierde eeuw.

Van Aken zegt dat keizer Constantijn het christendom binnenhaalde en dat de vervolgingen tegen christenen stopten. Er was een controverse binnen het christendom over de juiste richting, die tijdens het concilie van Micea aan de orde kwam.

Mieke van der Weij vraagt zich af hoe Van Aken zich kan voorstellen hoe men toen dacht.

Van Aken leest veel egodocumenten zoals Belijdenissen van Augustinus die veel informatie geven over het leven in die tijd, net als de geschriften van Marcus Valerius Martialis. Hij heeft op basis hiervan aantekeningen voor nog wel vijf, zes romans.

De Bie vraagt zich af hoe zo’n boek als dit op de bestsellerlijst komt.

Van Aken denkt door de mensen die in het boek meespelen. Jonge Romeinen kregen te maken met zaken die nu ook actueel zijn zoals godsdiensttwisten.

Van der Weij noemt de jonge onafhankelijke vrouw Alêtis die zich verkleedde als oude vrouw om niet teveel op te vallen.

Van Aken zegt dat dit soort individualisten die buiten de maatschappij stonden en eigen ideeën hadden ook vroeger voorkwam. Niets nieuws onder de zon.  

Criticus Arie Storm die in de studio aanwezig is, zegt dat De afvallige heel positief gerecenseerd is.

Volgens Van Aken gold dat ook voor zijn vorige roman maar daar werden toch niet meer dan tweeduizend exemplaren van verkocht.

Storm legt het verband met het heden met seksueel misbruik, asielzoekers en moslimextremisme.

Van Aken zegt dat hij al in de jaren tachtig met dit boek bezig was. De hoofdpersoon Swintharik, die aan het begin van de roman op een pilaar zit, komt al in zijn debuut Het oog van de Basilisk (2000) voor. Misbruik is van alle tijden. Dat het nu meer naar boven komt heeft te maken met onze open samenleving.

Hier mijn kritische bespreking van De afvallige op Recensieweb, hier een pdf van Belijdenissen.