Geweten of gas?
Arjan Berkvens, directeur van de Alfred Mozer Stichting
opent de discussiebijeenkomst over Handel,
mensenrechten en democratie in de relatie tussen Nederland en Rusland, mede
georganiseerd door Amnesty International. Het is meteen de laatste bijeenkomst van
de AMS want vanaf eind juni a.s. gaat men op in de Max van der Stoel Stichting.
Maar voor deze mededeling kwamen de vele jonge mensen in de zaal niet. Men
wilde zich aan de vooravond van het bezoek van Poetin aan ons ‘tulpenland’ laten
informeren over de toestand van de mensenrechten in Rusland en hun
bezorgdheid daarover uiten.
Er was informatie uit de eerste hand van twee Russische
gasten, ondervraagd door Arjan Berkvens: Ilya Ponomarev uit Moskou, lid van de
Doema en eerder die dag optredend in Buitenhof en voor AT5 en Pavel Chikov uit
Kazan. advocaat en werkzaam voor een niet-gouvermentele organisaties (ngo) die
zich bezig houdt met vervolging van andersdenkenden en schendingen van
journalistieke rechten. Op de filmbeelden die voorafgaande aan de informatie
getoond worden van demonstraties en de harde reactie van de politie zijn veel
cliënten van hen zien. De punkband Pussy
Riot hoort daar ook onder.
Ponomarev is lid van een linkse partij en probeert via het
parlement én via straatprotest politieke verandering af te dwingen. Afwisselend
wordt hij gezien als held of verrader. Helaas is er in Rusland weinig
belangstelling voor politiek. Russen vinden lonen, prijzen en huisvesting
belangrijker. Moskou heeft een streepje voor bij de rest van het land. Daar is
men ook meer geïnteresseerd in vrijheid van meningsuiting. De linkse beweging
zit klem tussen de liberale oppositie en de overheid. Poetin gebruikt linkse
retoriek om zijn eigen kliek in het zadel te houden. Ponomarev heeft een
subversieve daad verricht door in de Hermitage, die Poetin vandaag bezoekt, een
advies voor hem in het gastenboek achter te laten: doe als Peter de Grote (1672-1725)
en leer van het Westen om groot te worden.
Chikov noemt de toestand van de mensenrechten in Rusland
slecht. Sinds de terugkeer van Poetin als president in mei 2012 worden
tegenstanders systematisch aan de tand gevoeld. Hij maakt zich zorgen over de
wettelijke verplichtingen die aan ngo’s worden gesteld wat betreft financiering
en politieke activiteit. Poetin is druk bezig de wetgeving strikt uit te
voeren. Het is schimmig wat onder politieke activiteit verstaan moet worden.
Berkvens vraagt hoe minister Timmermans moet reageren op
anti homo wetgeving die Poetin heeft uitgevaardigd.
Ponomarev zegt dat Poetin daarmee inspeelt op de angsten van
de Russische bevolking. De tijd van mooie woorden is voorbij, want die doet geen
pijn. Vaak spreken de leiders voor de bühne en daarna beginnen ze
handelsbesprekingen. Hij kent de dubbele standaarden omdat hij zelf bij
onderhandelingen betrokken was.
Chikov wil dat Timmermans zich duidelijk uitspreekt tegen de
aantasting van de rechten van homo’s, want die houden ook een gevaar in voor
Europa. Als Poetin daar steeds op aangesproken wordt moet hij zich er iets van gaan
aantrekken.
Vanuit de zaal wordt gevraagd of de mannen geen
moeilijkheden krijgen bij terugkeer. Chikov vreest dat men hem, net als een
eerdere advocaat, kritisch zal ondervragen, Ponomarev is daar minder bang voor
vanwege zijn parlementaire onschendbaarheid. Verder wordt er gesproken over de
zaak Magnitsky, de advocaat die een omvangrijk corruptieschandaal onderzocht en
in 2009 onder verdachte omstandigheden in een Russische cel overleed. Berkvens
vraagt hoe zwaar de Magnitsky lijst voor de Russen weegt. De ironische
Ponomarev zegt dat de VS geen populaire bestemming is voor Russen, maar dat men
blij was dat de EU hun grenzen niet dichtgooide. Hij vindt dat zij zelf de
politiek moeten veranderen, maar dat Europa kan bijdragen door het openbaar
maken van het vele zwarte geld dat in Europa circuleert. Het zou een betere straf
zijn voor de elite dan het dicht houden van de grenzen voor Russen die graag
naar Europa reizen, want die steken toch wel iets van de werkelijkheid in het
Westen op.
Berkvens vraagt naar de verwachting over voortzetting van de
protesten uit 2011 en 2012, waarbij ook de middenklasse betrokken was en die in
het Westen veel indruk maakten. Ponomarev zegt dat de nieuwe wetgeving weer
protest oproept, maar dat het gaat om het ontwikkelen van politieke kracht. Hij
noemt een nieuwe Russische film waarin met luide instemming van het publiek
wraak wordt genomen op de maffia. Het gevaar is wel dat veranderingen ook een
verkeerde kant op kunnen gaan.
Chikov noemt een bekende blogger, die het protest van de
middenklasse leidde en een proces wacht. De overheid wil daarmee, net zoals tegen
de meiden van Pussy Riot, waarschuwen zich niet met politiek te bemoeien.
Na de pauze met strelende muziek van Our man from Odessa spreekt André Gerrits, president van de AMS,
maar vooral historicus over de dictatoriale richting die Rusland inslaat met de
ngo wetgeving, anti homo wetgeving. Ook met de anti corruptiewetgeving speelt
controle fetisjist Poetin in op de goodwill van de conservatieve bevolking. Gerrits
refereert aan een artikel van Hubert Smeets in de NRC van afgelopen dinsdag
waarin de vraag gesteld wordt naar de keuze tussen mensenrechten of handel,
kort gezegd: geweten of gas. Hij vindt die keuze onverantwoordelijk en onnodig,
omdat Nederland gewoon is zijn eigen belangen te verdedigen (het lijkt de VS
wel), Rusland helemaal geen boodschap heeft aan Nederland, Poetin zich in zijn vingers
zou snijden door de gaskraan dicht te draaien en de homo-bewegjng in Rusland
weinig steun geniet. De tegenstelling klopt ook niet omdat Rusland een
betrouwbare partner is, die nog nooit moeilijk heeft gedaan over de gaslevering.
Berkvens bedankt Gerrits voor zijn provocerende column en praat
verder met de buitenlandspecialisten van PvdA en D’66 en ambassadeur van de
mensenrechten Lionel Veer. Hij vraagt hen wat zij in het gastenboek van de
Hermitage zouden schrijven.
Sjoerd Sjoerdsma van D’66 vindt de tekst van Ponomarev prima
en herinnert ook aan de spotprent, zaterdag in de NRC, met een spandoek waarop
te lezen staat: Poetin go homo, Desirée Bonis van de PvdA denkt aan een
uitspraak van Obama waarin hij een volk al het beste wenst ook al gedraagt het
zich niet in het eigen belang, Veer memoreert een slogan die hij op posters in
de stad aantrof, namelijk dat iemand niet op het goud uit is, maar wel de tsaar
van Rusland is(, wat dat moge betekenen, kon niemand in de zaal vertellen).
Veer probeerde met de Russische overheid een dialoog te
voeren over de verkeerde afslag die men neemt, maar merkte dat het bij twee
monologen bleef. Meer aanspraak had hij met vertegenwoordigers van de civil
society, die sterker wordt en daarom een sterkere reactie van de overheid te
duchten heeft. Hij meent dat Russen zelf de bonen moeten doppen, maar wij
kunnen hen wel financieel ondersteunen.
Tenslotte gaat Berkvens in op de nauwe handelsrelatie tussen
Nederland en Rusland. Sjoerdsma vindt dat foute Russen hier niet zouden moeten
kunnen winkelen. Bonis acht dat niet gemakkelijk uit te voeren. Ze wil een
drietal wegen tot verbetering van de zorgwekkende toestand in Rusland bewandelen:
de politieke, de rechterlijke via de Raad van Europa en de sociale. Dat laatste
vindt plaats in contacten tussen organisaties. Ponomarev geeft nog een korte
reactie voor hij in het vliegtuig stapt. Hij denkt dat visumbeperkingen niet werken
en dat de Raad van Europa geen indruk maakt op de Russische overheid. Gerrits vindt
dat Dijsselbloem een goede actie heeft verricht door de Russische maffia op Cyprus
aan te pakken.
De laatste vraag van Berkvens betreft een advies aan
Timmermans.
Gerrits vindt dat hij het goed doet, beter dan de vorige
minister van Buitenlandse Zaken. Retoriek is minder aan te bevelen dan het financieel
ondersteunen van projecten. Veer is blij met de financiële steun van de
Nederlandse regering
Sjoerdsma voegt daaraan toe dat het parlement politieke druk
moet houden op de projecten.
Volgens Bonis zijn de financiën gewaarborgd, maar ze acht
ook persoonlijke banden en technische ondersteuning van belang.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten