Over Hitler, die tachtig jaar geleden in Duitsland aan de
macht kwam, is veel gepubliceerd. De Amerikaanse journalist Ron Rosenbaum
maakte in Explaining Hitler: The Search for the Origins of His Evil
(1998) een vergelijking tussen de biografieën van de dictator.
In Hitler. Een beknopte biografie kijkt Willem
Melching vanuit een nieuwe invalshoek. Hij wil Hitler vooral niet als een
psychopaat zien die, gesteund door een aantal vertrouwelingen, het plan
beraamde om Duitsland om te vormen tot een Derde Rijk. Hij kreeg daarvoor brede
steun uit de bevolking in een economisch moeilijke tijd, waarin men zocht naar
een sterkere gemeenschapsbinding. Men vertrouwde hem en men volgde hem.
Het boek van Kevin Dutton over psychopathie is minder
relevant voor een verklaring voor de macht van Hitler. Hij kreeg die macht
toegeschoven door een volk dat betoverd wilde worden en dat loyaal aan hem was.
Zeventig procent van de bevolking stond achter hem. Men stemde op hem vanuit
een behoefte aan gemeenschap in een tijd van schaalvergroting en massificatie.
Melching ergerde zich tijdens een vlucht naar Phoenix,
Arizona over de film Der Untergang die hij driemaal achtereen zag. Hij
werd steeds bozer over de voorstelling van Hitler als een eenzame gek, als is
de reconstructie goed uitgevoerd. De vele parodieën die op de film gemaakt zijn
geven de toon ervan goed weer.
Wim Brands toont een fragment uit een toespraak van Hitler
uit 1933.
Volgens Melching paste de demagogische toon in de tijd. Ook
de socialisten hielden zulke redevoeringen. Melching zegt dat de democraten met
lege handen stonden en dat de totalitaire ideologieën in Duitsland en Rusland
de mensen meer beloofden: werk, zingeving, zelfrespect en welvaart. De beloofde
Volkswagen kwam er in Duitsland overigens pas in 1955. Door zo’n belofte en
zijn duidelijkheid kreeg hij het volk op sleeptouw.
Brands smaalt over de duidelijkheid die sommige politici ook
in onze tijd wensen.
Hitler wist wat hij wilde, zegt Melching. Het nazisme stond
gelijk aan oorlog en de survival of the fittest. Voor de Duitsers het wisten
zat men opgescheept met een misdadig netwerk en ging men zijn ondergang tegemoet.
Wat maakte Hitler gevaarlijk?
Hij was een goed politicus die geluk had met zijn besluiten
bijvoorbeeld om op het juiste moment het Rijnland binnen te vallen en de
dienstplicht in te voeren terwijl het oog van de wereld gericht was op de
acties van Benito Mussolini in Afrika.
Met de uitspraak dat achterkamertjespolitiek niet slecht
hoeft te zijn, sluiten de heren het gesprek af. Helaas werd het gevaar niet aangekaart dat we in onze eigen crisistijd weer met zo iemand te
maken krijgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten