Filantropie of overheidsbemoeienis
Als bijeffect van de economische crisis bloeit de
liefdadigheid weer op. Sinds de overheid krap bij kas zit (omdat men de banken
overeind moest houden) ontstaat er een gat waar superrijke ondernemers graag in
springen.
In de Verenigde Staten bestaat The Giving Pledge, een
initiatief van Warren Buffett om de helft van het eigen vermogen in
liefdadigheid te steken. Bill Gates en Zuckerman doet eraan mee, net als 90
andere miljardairs. Gates heeft samen met zijn vrouw Melinda een foundation
opgericht waarmee hij de gezondheidszorg aan de allerarmsten wil verbeteren.
Kleine ingrepen als vaccinaties maken al een groot verschil. Zijn project op
het gebied van onderwijshervorming is omstreden, want hij zou het runnen als
een bedrijf. De Duitse mecenas Peter Krämer stelt de vraag wie bepaalt waaraan
het geld wordt uitgegeven. Volgens hem is dat een taak van de overheid.
Investeerder Warren Buffett zegt dat hij 99 procent van zijn
inkomen terugsluist naar de maatschappij. In zijn woonplaats Omaha, Nebraska
geeft hij tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering een toelichting op de
winst van zijn bedrijf. Hij rijdt in vijf minuten van zijn kantoor naar zijn
huis, waar hij al bijna vijftig jaar woont. Hij boft maar met het
kapitalistisch systeem, dat hij daar zoveel geld mee kan verdienen. Hij zou
best meer belasting willen betalen.
In Europa slaat het initiatief niet aan. Ariane de
Rothschild, nazaat van een Duitse bankiersfamilie wil vrij kunnen handelen. Ze
is geschokt door het verlies aan waarden en normen in de financiële wereld.
Eigenaar van BCD-travel in Zeist zegt dat zijn kapitaal,
anders dan dat van Buffett, in zijn bedrijf zit. Hij kan het er niet ongestraft
uithalen en heeft ook de plicht om het familiekapitaal op verantwoorde wijze
door te geven. Filantropie wordt vaak in stilte gedaan, om geen indruk te
wekken, maar het geeft hem een kick om eraan te doen en er ook anderen voor te
porren. Hij wil over een gedane besteding geen controle uitoefenen. Omdat hij
tegen het extreme misbruik in de financiële wereld is, steunt hij de
Occupy-beweging. Hij had graag zijn tentje er bij gezet, zegt hij (te laat).
Anderzijds ziet hij liever dat iedereen rijker wordt dan allen armer. Geen
economisch systeem is perfect. Daarom geeft hij de voorkeur aan het
kapitalisme.
In Rotterdam heeft de stichting De verre vrienden een
Peutercollege opgericht om leerachterstanden van jonge kinderen al vroeg in te
halen. Social venturing heet zoiets, zegt kapitaalverschaffer Roelof Prins. Men
investeert met het idee dat het rendement moet opleveren. Burgemeester
Aboutaleb noemt het initiatief van Prins slagroom op de taart
Pieter Geelen verdiende goed met Tomtom. Zo goed dat hij
vaak werd aangeklampt en daardoor niet in beeld wil komen. Hij komt uit een
kunstenaarsmilieu waarin geld onbelangrijk was en wil het niet bewaren voor
zijn kinderen, want het kan een obstakel in hun ontwikkeling zijn. Hij richtte
de Turing Foudation op die investeert in kunst, onderwijs en natuurbescherming.
Op de valreep kwam daar nog leprabestrijding bij omdat hij in zijn jeugd had
gehoord dat de ziekte met minimale middelen te verhelpen was. Het inzetten van
geld brengt de verantwoordelijkheid met zich mee om te kijken of het geld goed
wordt besteed.
Ondernemer Frederik van Beuningen (zie foto) ziet het als een morele
verplichting van de rijken om geld te pompen in maatschappelijke projecten.
Alles zelf consumeren is armoe, zegt hij. Particulieren kunnen sneller handelen
dan de overheid. Zijn Elise Mathilde fonds keert uit aan buurtorganisaties
zoals een drumband.
Liefdadigheid is van alle tijden, maar het zou een
slechte zaak zijn als we terugkeren naar de tijd van de filantropie, waarin de
geldschieter een goede sier maakt met zijn kapitaal. Waarom schenkt
Gates zijn geld niet aan Unicef in plaats van zelf zo nodig voor het voetlicht
te verschijnen? De verschillen tussen arm
en rijk zijn op de eerste plaats een maatschappelijk onrecht. Door het verkleinen van de inkomens- en vermogensverschillen wordt de
welvaart eerlijker verdeeld en krijgt iedereen de plaats op aarde die hij of zij verdient.
Hier
meer over de uitzending.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten