Slaviste en journaliste Laura Starink schreef een boek over
de familie van haar moeders kant die uit Silezië kwam. In de Tweede Wereldoorlog
hoorde dat bij Duitsland maar later werd het Pools grondgebied.
De omslag van het boek toont niet Laura met haar moeder,
maar twee zussen van Laura, Lotte en de kleine Hanne. Zij bleven na de oorlog
in Polen. In 1950 kwamen naar het Westen. Lotte zat ook nog in Auschwitz, al
was dat wel na de oorlog toen het een interneringskamp werd voor arbeiders die
de fabriek van IG Farben voor de Russen moesten demonteren. Ze sliep in een
barak dichtbij de verbrandingsovens.
Laura werd in haar jeugd in Nederland geconfronteerd met de
negatieve houding ten opzichte van de Duitsers. Ze vroeg haar moeder erover
maar die kon er niet over praten. Het verleden was te gruwelijk. In 1994 ging
Laura met haar terug naar Silezië. Het was, anders dan ze had verwacht, een
vieze mijnstreek. Haar moeder vond haar vragen vervelend, zoals over Auschwitz
dat maar zestig kilometer verderop aan het spoor lag. De treinen reden door
haar woonplaats.
Hitler was voor haar moeder een realiteit. Ze stelde zich
daar geen vragen over. Ze was wel bang voor oorlog want haar vader had in de
Eerste Wereldoorlog in Ieper gevochten. In 1944 ging ze vanwege tuberculose
naar Davos. Dat was een Nazi bolwerk, zo ontdekte Laura in het archief. De
Zwitsers verdienden er goed aan en deden een oogje dicht. Laura’s moeder
ontmoette een Nederlandse man en ging met hem mee.
Nadat Laura’s moeder in 2008 overleed, interviewde Laura
haar broer en zussen, die verspreid in Duitsland en Oostenrijk woonden. Allen
hadden verschillende oorlogservaringen en praatten er openlijk over. De oudere
zussen, zoals Lotte, pasten na de dood van hun ouders op de jongere kinderen
zoals Hanne. Inge was een buitenbeentje die in Salzburg woonde. Er was nog een
oud koffertje met brieven van Lotte aan Laura’s moeder in Zwitserland, waaruit
blijkt hoe moeilijk het was om zich als Duitsers staande te houden in Polen.
Wim Brands zegt dat ook de verhouding tot de Russen
verschillend was.
Laura beaamt dat voor haar familie de Russen geen bevrijders
maar bezetters waren. De oorlog was aan hun streek min of meer voorbij gegaan
en met de komst van de Russen begon daar de oorlog. Veel vrouwen werden
verkracht. Met enig geluk ontsprong Lotte de dans. De Russen hadden haast om in
Breslau te komen.
Laura heeft van de familiegeschiedenis geleerd om niet te
snel te oordelen over het verleden. De werkelijkheid is gecompliceerder dan het
lijkt. Als kind vermoedde ze dat al. De afkomst van haar moeder scherpte haar
blik voor de realiteit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten