Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 3 februari 2017

Recensie: Anna in kaart gebracht (2016), Marek Sindelka


Persoonlijkheid van dertigjarige hoofdpersoon een puzzel

De titel Anna in kaart gebracht intrigeert. Zij doet denken aan een gebied dat nog niet verkend is en dat minutieus onderzocht gaat worden. Het maakt nieuwsgierig hoe dit met een dertig jarige vrouw gebeurt. In een middeldeel met de gelijknamige titel als de hele vertelling, door sommigen een verhalenbundel, door anderen een roman genoemd, worden de kenmerken van Anna nauwkeurig beschreven. Het is niet zo dat Anna daarmee duidelijk wordt voor de lezer. In de mozaïekvertelling van Marek Sindelka blijft ze een intrigerende, soms ook provocerende figuur. Terwijl ze het leven in Praag opschudt, houdt ze de aandacht van de lezer gevangen.

Anna in kaart gebracht is een constructivistisch geheel bestaande uit tien delen, waarin we kennismaken met allerlei personen die op een of andere manier een rol spelen in het leven van Anna. Eerst krijgen we te maken met een entertainer, die voorafgaande aan zijn televisieprogramma, de lezer deelgenoot maakt van zijn plankenkoorts. De vergelijking met hondje Laika die vastgeketend in een stoel door de Russen de ruimte ingestuurd werd maakt de benauwenis voelbaar. Net als zijn vriend de schrijver moet hij niets hebben van verhalen. Dat is meer iets voor narratieve verslaafden. Daar kan de lezer het mee doen.

De taal is gelijk aan de personen. Soms wordt er vreselijk geraaskald bijvoorbeeld door de entertainer of de beroemde architect, die later naar voren komt, een lange relatie had met Anna en bouwkundige ontwerpen maakt op basis van zijn fysiologische processen. Er komen gelukkig ook rustige, gevoelige stukken in voor, zoals op het eind als Anna een uitstapje maakt met haar vriend, de kinderlijke zoon van de architect en een bevriend stel. De dynamiek tussen de stellen wordt net mooi zo beschreven als eerder in een trein, toen Anna met provocerend gedrag de harten van twee mannelijke medereizigers op hol bracht.

De sfeer in de rustiger gedeelten herinnert aan Milan Kundera, misschien omdat hij een landgenoot van Sindelka is, maar ook vanwege de absurdistische elementen die in de roman voorkomen, zoals over een ;paard die kan denken en een hond die dichter wordt. De eenzaamheid van de moderne mens is net als bij Kundera een kernthema. Seks blijkt een bezigheid om fysiek in vorm te blijven. Een makelaar die leiding geeft aan een groep jonge medewerkers staat voor een decadente, cynische postmodernist zonder moraal.

De verwijzingen waren niet allemaal zo duidelijk voor mij, zoals bijvoorbeeld in het geval van de schelp die ene Martin tijdens een vakantie aan zee op het nachtkastje van zijn zwangere vriendin Sylvie legt. Later komt de schelp nog eens terug, maar wat de betekenis daarvan is. De schrijver die met Anna door Praag op stap gaat, wijst haar op erotische nepbehoeften die in twintig categorieën worden onderverdeeld:
Je ziet verschrikte mannen die zich met een bezweet voorhoofd in een van de twintig categorieën proberen te proppen, die om je heen huppelen en gymmen volgens het scenario, en ten slotte, wanneer ze liggen, hijgen ze aanstellerig na en doen alsof het genot in hen wegsterft, als kleine geschrokken jochies vissen ze naar het antwoord of het toneelstukje geslaagd was, of ze goed waren in hun rol, en in jouw ooghoeken hopen de tranen zich op. Je zwijgt en de mannen trekken zich terug in hun schelpen en geven zichzelf daarbinnen een aai, ze troosten zichzelf en kneden het deeg in zichzelf voor een nog hysterischer acrobatische show, een nog waanzinniger spel van nepheftigheid en –hartstocht.’

Het ontleden van natuurlijke elementen als mineralen, zoals de omslag suggereert, staat wellicht symbool voor het doorgronden van een mens. De auteur beschrijft de ontwikkelingsgeschiedenis van Anna aan de hand van kenmerken die door de architect bijeengebracht zijn. Haar botten bevatten te weinig kalk, haar lippen heeft ze van haar moeder en haar neus is volgens Anna zelf te groot. In haar linker mondhoek zetelt haar wezen Na de bespreking van perioden uit haar leven met kopjes als handen en voeten, haar en huid, is er de rimpel die zich in haar nog ongetekende gezicht aftekent. Het deed mij denken aan het zoeken naar de schoonheid van een bloem door de blaadjes ervan te determineren. Tijdens het onderzoek raakt men de essentie van het onderzochte kwijt. Anna overleeft de relatiecrisis op het eind en raakt zwanger, waarmee de hoop op een betere toestand in ieder geval levend gehouden wordt. Ik zelf vond het teveel op een puzzelboek lijken.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten