Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 30 oktober 2016

Recensie: Sergeant Bertrand (2016), Alesandr Skorobogatov


De gevolgen van jaloezie in een hallucinerend prozawerkje

De Wit-Russische schrijver Alesandr Skorobogatov (1963) woont tegenwoordig in het Westen, maar schrijft in de Russische traditie. Sergeant Bertrand is een tragedie van de bovenste plank over een alcoholistische echtgenoot die zeer bevreesd is voor overspel van zijn vrouw en daardoor tot trieste daden over gaat. De korte roman heeft ondanks de eenvoudige constructie een geheimzinnige sfeer, die al meteen bij de opening voelbaar is:

Ze zeggen dat hij vrouwen vermoordde, dat hij ze met zijn korte mes met het kromme ivoren handvat opentornde en zijn voeten erin stak. Hij wroette met zijn tenen erin, maar hij hield er helemaal niet van dat vrouwen schreeuwden. Ze zeggen dat dit soms gebeurde als hij ze niet onmiddellijk vermoordde. Dan werd hij boos en ondervond hij niet de minste bevrediging. Dat gebeurde echter maar zelden, heel zelden. Hij kon immers mensen vermoorden, daar was hij goed in.

Dit cursief gezette fragment gaat over Sergeant Bertrand die eens op bezoek kwam bij armlastige Nicolaj en zijn knappe jonge vrouw Vera, een actrice. De twee hadden een zoon die op jonge leeftijd overleden is, hetgeen vooral Nicolaj niet heeft verwerkt. Hij kan zich niet meer zo goed herinneren hoe de ontmoeting tussen Vera en Bertrand precies in zijn werk is gegaan. Of Bertrand eerst aan de deur kwam en zich later toegang verschafte tot haar kamer. Zelfs niet of hij Vera een klap verkocht. Beneveld door de wodka kan hij de feiten niet meer achterhalen.

Zijn wantrouwen wordt daardoor gevoed. Hij wil daarom dat Vera weggaat bij het theater waar ze werkt en mogelijk ook andere bezigheden verricht, wie zal het zeggen. Hij vertelt over een droom van een jong naakt meisje tegen Bertrand die vaak bij hem komt zitten. Het meisje werd lastig gevallen door een man waarop hij die man vermoordde. Het fragment kent een bloedstollend eind omdat Nicolaj daarna Bertrand geschrokken aankijkt, waarop de lezer meent dat hij de aanvaller in de ogen van Bertrand herkent.

Nicolaj kan zich niet bedwingen om zelf vast te stellen dat zijn vrouw zich op het podium oneerbaar gedraagt. Een oude man naast hem die nog voor de pauze verlekkerd uitroept dat Vera haar boezem laat zien, maakt Nicolaj zo boos dat hij de man ombrengt en wegvlucht. Ook de tegenspeler van Vera moet eraan geloven Dit betekent wel het eind van de carrière van Vera die daarna stratenveegster wordt. De kwelling van Nicolaj is daarmee niet voorbij. Hij vraagt raad aan een priester. In hun conversatie spreken ze over vat Vera dat in het Russisch geloof betekent, maar veel schiet Nicolaj met de raad niet op. Bertrand beschimpt hem zelfs. Hij zegt dat medelijden tegen de natuur is en dat hij een betere adviseur is.

De paranoia neemt alleen maar toe. Nicolaj is door een gaatje in de deur getuige van avances van de regisseur die Vera terug wil hebben. Hij raakt daardoor zo van slag dat hij vanwege een delirium wordt opgenomen in een kliniek en krijgt daar contact met Leonid die hij nog kent uit zijn droom over de moord op het meisje dat op zijn vrouw leek. Vera probeert Nicolaj vrij te krijgen, maar moet daartoe met de ziekenhuisdirecteur naar bed. Inmiddels is Nicolaj op de gedenkdag van de dood van zijn zoontje al door Bertrand bevrijd, waarop een verbijsterende slotscène volgt op het kerkhof.   

De roman, die ik eerder als een novelle wil betitelen, is spannend omdat meteen al twijfel wordt gezaaid over het bestaan van Bertrand. Tegelijk maakt Skorobogatov hoe de geesteswereld van de jaloerse en getraumatiseerde Nikolaj eruit ziet. Het leidt tot een hallucinerend prozawerkje.

De roman Sergeant Bertrand verscheen aanvankelijk in een gerecenseerde versie in de Sovjet Unie en werd in 1992 voor het eerst in het Nederlands vertaald door een Belgische uitgeverij. De herziene versie verscheen bij de uitgever die ook Portret van een onbekend meisje (2008) al had uitgegeven.

Hier de website van Alesandr Skorobogatov, waarop hij over zijn leven vertelt.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten