Pure rijkdom in kort absurd verhaal met moraal
De film Une femme à sa
fenetre (1976) zette me op het spoor van Valery Larbaud. Ik was me een
genoegen om deze Franse dichter en schrijver (1881-1957) te leren kennen. Hij is
een fraai voorbeeld van iemand die heel duidelijk doorkomt. Anders dan in
huidige fictie dat vaak een voorspelbaar stramien volgt, horen we iemand uit
het begin van de vorige eeuw die gekscherend over zichzelf en anderen spreekt.
In het verhaal De arme hemdenmaker - dat
aan een sprookje van Andersen doet denken maar dat zeker niet is - komt een
persoonlijke stijl naar voren die het verlangen van de lezer naar verrassing en
directheid vervult. In een tijd waarin schaamte over intieme zaken overheerste,
brengt Larbaud een verfrissende schaamteloosheid naar buiten.
Het korte verhaal over de arme hemdenmaker die zijn beroep
uitoefent in een chique winkel in het centrum van Parijs, maar door de komst
van de confectiekleding brodeloos is geworden, zit vol onverwachte wendingen
die een veel levendigheid uitstralen. De hemdenmaker probeert met advertenties
klanten te trekken, maar krijgt slechts een Engelsman op bezoek die op zoek is
naar meisjes. Hij is zo boos dat hij de nachtgids, waarin het adres van de
hemdenmaker vermeld stond, naar diens hoofd slingert.
De hemdenmaker besluit om elders een nieuwe winkel te openen
en haalt zijn 18-jarige dochter Hildegarde uit het klooster om hem te helpen.
Een arme jongeman die in de etalage staat te kijken naar de uitgestalde kleding,
was al eerder op Hildegarde verliefd geraakt en verrast dat hij haar weer ziet,
maar krijgt concurrentie van de schatrijke Amerikaan Barnabooth, een alter ego
van Larbaud, die eerst de winkel leegkoopt en daarna met nog meer geld de vader
van Hildegarde chanteert. De arme jongeman weet dat hij geen schijn van kans
maakt tegen de patser, maar vraagt Hildegard om hem in ieder geval eerst een
nacht met haar te gunnen. Barnabooth, die wel weet naar wie de liefde van
Hildegarde uitgaat, blijkt tenslotte tevreden als Hildegarde alleen maar zegt
dat zij van hem houdt, zodat hij in ieder geval weet dat hij haar voor haar
verdere leven besmet heeft. Ze moet dat wel met overtuiging doen. Barnabooth
gaat zelfs zo ver dat hij Hildegarde lessen wil laten volgen om haar liefde
voor hem overtuigend te kunnen verklaren.
Het verhaal is doordrenkt met absurde humor, die in
kleinigheden tot uiting komt: de verteller merkt bijvoorbeeld op dat Hildegarde
niet alleen goed kon zomen, maar ook pianospelen, waarna er tussen haakjes in
de tekst staat dat er gelukkig geen piano in de winkel was. Barnabooth is zo
schuchter dat hij niet eens ziet wie hij tegenover zich heeft als hij zijn
bestellingen komt ophalen en zich twee maal vergist tussen Hildegard en haar
vader. Er komt daarmee een grote lichtheid in de zwaarte, die de problemen
relativeert. Het verhaal dat beeldend en vitaal wordt verteld, wordt afgesloten
met de moraal dat men sommige dingen in de vlucht moet grijpen.
De arme hemdenmaker
is vertaald door Du Perron en doorspekt met verwijzingen naar andere literatuur.
De figuur van de arme jongeman komt uit een roman van de schrijver Octave
Feuillet (1821-1890). De symbolist Larbaud moet iemand zijn geweest met een
grote belezenheid. Ook de dichter Mallarmé wordt, meen ik, aangehaald in
verband met de verandering van winkel: De
mens, dwaas om een spook dat ging, draagt immer met zich mee de straf, te haken
naar verandering. Het is jammer dat Larbaud niet in onze tijd leefde. Enig
tegenwicht tegen alle verandering om de verandering was wel op zijn plaats
geweest.
Hier
mijn bespreking van Une femme a sa
fenetre.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten