Het tragische leven van de koning van Beieren vol in beeld
gebracht
Met de uitbeelding van het leven van Ludwig II, koning van
Beieren tussen 1864 en 1888, verrichtte Luchino Visconti (1906-1976) een
meesterprestatie. Dat geldt niet alleen voor de lengte die bijna vier uur
bedraagt, maar ook door de prachtige aankleding en de stemmige muziek, die
herinnert aan Death in Venice van
twee jaar daarvoor. Daarnaast is ook het spel van de hoofdpersoon Helmut Berger
fantastisch om te zien. Hij verandert langzaam van een knappe adolescent in een
eenzame tobber.
Het verhaal begint als Ludwig negentien jaar oud is en
vanwege de dood van zijn vader de troon moet bestijgen. Pater Hoffmann raadt
hem aan om zich nederig op te stellen en de raad van zijn omgeving op te
volgen, waarmee hij doelt op de ministerraad. Daarmee zal Ludwig op het eind
van zijn leven in een zwaar conflict komen.
De kroning van Ludwig wordt met pracht en praal gefilmd.
Zijn eerste daad is om Richard Wagner naar het hof te halen. Inmiddels heeft
hij zelf een ontmoeting met zijn nicht Elisabeth, keizerin van Oostenrijk, mooi
gespeeld door Romy Schneider. Ze kent hem van vroeger en raadt hem een huwelijk
met haar zus Sophie aan. Ludwig is meer gesteld op Elisabeth en houdt haar
voorstel af. In plaats daarvan geeft hij Wagner die inmiddels is opgedoken en
bezig is met de opera Tristan en Isolde, financieel alle ruimte. Ludwig heeft
een grote voorliefde voor cultuur en wil graag het bewustzijn van zijn volk
verruimen.
De oorlog met Pruisen in 1866, die slechts zeven weken
duurde, betekende een aderlating voor Ludwig. Hij was zelf tegen de oorlog en
stuurde zijn broer Otto, die totaal ontredderd terugkwam en nooit meer de oude
werd. Ludwig keert zich steeds meer af van de politiek en zondert zich af. Hij
verlooft zich nog wel op aanraden van de met hem bevriende kolonel Von
Dürckheim vanwege politieke redenen met Sophie maar tot een huwelijk zal het
nooit komen. Ludwig heeft meer interesse in zijn mannelijke bedienden, zoals
Richard Hornig. Josef Kainz, een acteur die hem vereert met een tekst van
Didier, wordt de vervanger van Wagner die weggestuurd is omdat hij een relatie
had met de getrouwde Cosina von Bülow.
Voorafgaande aan de scènes horen we, vaak van een van de ministers,
hoe de vork in de steek zit. Het gaat daarbij vooral om het wanbeheer van
Ludwig, dat in de loop van de tijd steeds erger werd. Hij liet kastelen bouwen
om zijn eigen zucht naar schoonheid te bevredigen. Dat zien we terug in een
bezoek van Elisabeth en Sophie aan Herrenchiemsee, Linderhof en tenslotte aan Neuschwanstein,
waar Ludwig zich heeft opgesloten. Ludwig wil hen echter niet ontvangen. Hij
hoort wel van Von Dürckheim dat hij onbekwaam is bevonden en dat de
ministerraad naar hem toe is om hem te arresteren.
Ludwig neemt zijn maatregelen en laat de regeringsploeg
arresteren voordat ze dat zelf kunnen doen. Von Dürckheim dringt erop aan dat
hij naar München gaat om zich aan het volk te laten zien, maar Ludwig is
daartoe niet meer in staat. Hij laat de ministerraad vrij en vertrekt onder
begeleiding naar slot Berg aan de Starnberger See. Hij heeft daar huisarrest
maar haalt zijn psychiater over om samen een wandeling te maken. Eerder al
zinspeelde hij op een dood door verdrinking. Een bediende hoort twee schoten.
Aan het eind zien we dat de lijken uit het water zijn gehaald. Volgens Von
Dürckheim moet Ludwig eerst de psychiater en daarna zichzelf gedood hebben. Het
is het eind van een tragisch leven van een man die zo graag meer cultuur
voorstond.
Vorig jaar verbeelde Steef de Jong op zijn eigen wijze het
leven van deze tragicus die ook wel de sprookjeskoning werd genoemd. De humoristische
eenmansoperette van De Jong is van een heel ander soort dan de film van
Visconti en laat zien hoe verschillend de wegen kunnen zijn die bij hetzelfde
doel uitkomen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten