Jonge doofblinde vrouw valt in de kuil van het geluk, die we
samen gedolven hebben
Op haar zeventiende verjaardag krijgt Machteld Cossee uit
Haarlem haar doodvonnis door de oogarts uitgesproken. Ze heeft het syndroom van
Usher waardoor ze langzamerhand steeds blinder en dover zal worden. Thuisgekomen
vlucht ze in haar kamer. Geschokt, zegt haar moeder nogal onbewogen. Hetty
Nietsch volgde Machteld, met haar dochter als assistente, vanaf 2008 en maakt
het proces mee dat Machteld doormaakte.
De kleine wereld van
Machteld Cossee begint met de zee in de zomer. Machteld lijkt heerlijk in
de golven te dobberen, maar dat is schijn. Ze hoort weinig en wordt verblind
door de zon. Het is een opname aan het einde van de documentaire als Machteld
met haar gezin een vakantie aan het strand beleeft die toch al niet erg
ontspannen is. De relatie met haar man Lars staat bol van de conflicten.
Nietsch filmde Cossee herhaaldelijk vanaf het moment dat ze in
2008 een oogtest doet. De kijker ziet daarbij wat Machteld ziet. Met haar
kokervisie kijkt ze als door een sleutelgat. Het is een domper dat haar
gezichtsveld weer kleiner geworden is, vindt ze, maar over de toekomst zegt dit
niet veel.
Ze heeft inmiddels een man, Lars, en een zoontje. Ze vertelde
Lars stapsgewijs over haar aandoening. Lars vond haar leuk en wilde graag
verder met haar. Machteld wilde zichzelf geen kind ontzeggen. Haar vader, een huisarts,
ervaarde onmacht tijdens de opvoeding van Machteld maar wilde zo gewoon
mogelijk met haar omgaan, haar moeder zegt dat emotionele aspecten nooit ter
sprake kwamen. De verhouding met hun dochter was niet erg goed.
In de winter van 2008 zit Machteld met kerst bij haar
familie maar vindt het vermoeiend vanwege haar verminderde gehoor. Ze neemt twee
vriendinnen mee naar het blindeninstituut om te ervaren wat ze ziet. Een van de
vriendinnen is geschokt door hetgeen Machteld van de wereld ervaart. Machteld
troost haar. Hij was pijnlijk dat Machteld haar personeelswerk moest opgeven.
Ze zette zich in als vrijwilliger voor de vakbond en wilde haar expertise ook gebruiken
voor mensen zoals zij, maar kreeg weinig respons op haar verzoek.
In de zomer gaat ze roeien en denkt ze na over een tweede
kind. In de winter van 2009 krijgt ze een echo en hoort ze dat ze een dochter
krijgt, waarmee zij en Lars erg blij zijn. Een paar maanden later gaat ze onder
begeleiding van een vrijwilligster met haar kinderen naar de speeltuin. Ze
vindt het moeilijk om niet zelf haar leven te kunnen bepalen.
In de zomer van 2010 heeft ze tot haar teleurstelling nog
steeds niets gehoord van het blindeninstituut. Ze denkt niet aan de toekomst
omdat die haar teveel aangrijpt.
In het najaar van 2011 zit Lars in de ziektewet vanwege
hyperventilatie. Het gezin kost veel energie, niet in de laatste plaats vanwege
het vlammend karakter van Machteld, zoals hij dat noemt. Machteld zelf vindt
het jammer dat ze weinig ruimte heeft om Lars te helpen. In haar dromen kan ze
nog wel alles zelf. Haar broer en zus vinden het jammer dat zij geen hulp
vraagt. Machteld moet stoppen met roeien omdat de reis te zwaar is en ze de
instructies van de stuurman niet goed hoort.
In 2013 werkt Lars weer, maar met veel stress. Hij ziet
donkere schermen over het gevoelsleven van zijn vrouw. In de zomer gaat
Machteld naar een feestje van een vriendin, maar voelt zich verloren in het
rumoer. Omdat ze niet lekker in haar vel zit, bezoekt ze een psychologe die met
haar te doen heeft, maar haar niet echt kan helpen.
In het voorjaar van 2014 vraagt Lars zich af of Machteld en hij
niet beter kunnen opbreken, hoe moeilijk dat ook is, omdat ze alleen maar ruzie
maken, zoals ook blijkt tijdens de kampeervakantie in de buurt van de zee.
Machteld krijgt nieuwe hoortoestellen en is daar verdrietig over.
De documentaire deed me denken aan het artikel Geluk is ook niet alles van Gerbert van
Loenen (Trouw, 7 februari 2015). Hoewel Machteld het, op zijn zachtst gezegd,
zeker niet getroffen heeft met haar aandoening, probeert ze erg aan te klampen
bij het idee dat het leven gelukkig moet zijn. Ze valt daardoor in een kuil die
door het huidige denken over de eigen verantwoordelijkheid voor het geluk wijd
open staat. Het probleem van Machteld is daardoor niet alleen iets persoonlijks
maar van ons allemaal.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten