Bevlogen pleidooi tegen her vijanddenken
De theaterproducties van Marjolijn van Heemstra volgen
elkaar in snel tempo op. Met de sterke voorstelling Zohre nog op mijn netvlies, dat ging over haar moeizame relatie
met een Afghaanse vluchtelinge, toverde ze alweer de nieuwe productie Kruistocht uit haar hoed. Dit maal over
het toenemende radicalisme, samen met acteur
Sadettin Kirmyziyüz, die twee jaar geleden in De radicalisering van Sadettin K. uiteenzette hoe moeilijk de
positie van een moslim in de huidige westerse maatschappij is.
Aanleiding voor de voorstelling is het boek Kruistocht in spijkerbroek van Thea
Beckman, geschreven in het jaar 1972 in een tijd toen de wereld er nog heel
anders uitzag dan tegenwoordig. In die relatief vredige dagen hadden we er nog
geen idee van dat het fenomeen kruistocht veertig jaar later weer opgenomen
werd in het taalgebruik. De avontuurlijke roman van Beckman was vooral een
historische schets van een tijd die we al lang achter ons gelaten hadden. Zoals
in de voorstelling wordt opgemerkt, veranderde de wereld na de aanslag op de
Twin Towers in 2001. De wraak van Bush en zijn oproep tot een kruistocht werd
beantwoord door een radicalisering onder de islamieten, die zich aangevallen
voelden door de scherpe toon van Bush. Deze spanning duurt voort tot de dag
van vandaag.
Marjolijn en Sadettin beginnen in het donker met een
boekbespreking over de roman. Zij zijn al gekleed voor de reis die ze, in navolging van
de kinderen in 1212 maar dit maal als waarschuwing tegen het radicalisme samen met hun driejarige kinderen door Frankrijk naar
Marseille zullen gaan maken. Ze vertellen bij het licht van een lantaarntje
over de indruk die de roman van Beckman vroeger maakte. Achter hen hangt een groot scherm
met een bosaanzicht waarop al gauw de schaduwen van kinderen te zien zijn die
aan de kruistocht deelnamen. Tijdens de voorstelling wordt het scherm heel
langzaam opgehesen, waardoor we een steeds beter beeld krijgen van de groep die
in de tijd steeds dichterbij komt. De humor is af te lezen in de
rechterbovenhoek van het scherm waarin de kinderen zich met hun smartphone tot
de ouders in de zaal wenden om bijvoorbeeld aan te geven welke schoenen van hen
zijn.
De interactie tussen Marjolijn en Sadettin is nogal
voorspelbaar maar kent ook veel humor. Dat begint er al mee dat de
kinderkruistocht, zoals Beckman die beschreven had, gericht was tegen de
Saracenen die Jeruzalem hadden ingenomen. Als Marjolijn daarover voorleest
schijnt ze met haar lantaarn in het gezicht van Sadettin, die zich gaandeweg steeds
meer getergd voelt, ook omdat hij steeds degene is die zijn paspoort moet laten
zien. De humor kent dan ook een wrange kant, die tenslotte leidt tot een ruzie
tussen de twee collega’s, waarbij Sadettin zijn woede zelfs afreageert op de
voortschuifelende groep. In een soort nabespreking wordt gereflecteerd op de
wijze waarop de voorstelling tot stand kwam en daarmee wordt er nog een andere
laag aangebracht.
De bevlogen Van Heemstra zou zichzelf niet zijn als ze haar
engagement niet duidelijk naar voren zou brengen. Nadat Sadettin eerst nog suggereerde
om na eeuwen van geharrewar maar een boedelscheiding te organiseren tussen
christendom en moslims, beseft hij al gauw dat de verstrengeling tussen beide culturen,
die verbonden worden door de Mare Nostrum te groot is. In een sterke
nabeschouwing spreekt Van Heemstra haar afschuw uit over alle kinderen die tegenwoordig
verdwijnen tijdens de vlucht naar Europa. Ze bepleit dat de Middellandse zee,
zoals de leiders van de vroegere kruistochten dit ook voorstelden, zou wijken
voor allen die een kijkje aan de andere kant zouden willen nemen. Daarmee
krijgt ze de zaal muisstil.
De voorstelling Kruistocht
werd geregisseerd door Jetse Batelaan van de jeugdtheatergroep Artemis en werd
gerealiseerd in samenwerking met Trouble man en de Stichting Marjolijn van
Heemstra.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten