Een gelukzalig gevoel is belangrijker dan eer
De jongensdroom is
een bijzondere documentaire over een man die zijn droom najaagt, namelijk om
een installatie te bedenken die geheel autonoom door het landschap, in dit
geval het strand, voortbeweegt. Technicus en kinetisch kunstenaar Theo Jansen
heeft zijn droom nog niet gerealiseerd maar blijft er, tegen vele weerstanden
in, onvermoeibaar aan werken.
Cinta Forger en Walther Grotenhuis, die twee jaar eerder De spoken van Viggo maakten, openen met beelden
waarbij Jansen in de herfst een strandbeest op de wagen hijst en daarmee naar
een strandbeestenkerkhof rijdt. Hij zegt erbij dat hij deze zomer veel heeft
geleerd en gaat, zoals elk jaar, verder met het construeren van een nieuw
strandbeest dat hij dan in het voorjaar weer op het strand zal loslaten. De
eeuwige beweging van de strandbeesten komt terug in de beweging die Jansen zelf
vanaf 1990 jaarlijks van zee naar binnenland en terug maakt.
Jansen vertelt over zijn teleurstelling om dood te gaan.
Toen hij een jaar of drie, vier was, kreeg hij te horen dat hij ook niet het
eeuwige leven had en zette hem wellicht aan tot het project van zijn leven, al
legt hij zelf niet dat verband. In Nagasaki is hij bij de opening van een
tentoonstelling met zijn beesten en daar raadt hij de jeugd aan om iets
soortgelijks te gaan doen opdat ze het kind blijven dat ze zijn. Zijn
aanbeveling komt hem op veel applaus te staan.
Veel erkenning krijgt Jansen niet. De kunstwereld ziet hem
als een technicus die een tijd lang aan de TU Delft heeft gestudeerd tot hij
besloot kunstenaar te worden. Hij voelt zich niet vrij om te doen wat hij wil
maar eerder een slaaf van zijn onderwerp. De commando’s die de pvc buizen
moeten doorgeven, vereisen heel veel denk- en praktijkwerk. Een museumdirecteur
uit Boston komt langs in een lege elektriciteitsfabriek in Den Haag waar een
strandbeest staat en is enthousiast over zijn werk. Hij ziet daarin iets dat de
mens op de been houdt. Een nieuwe versie zou op verschillende plekken in de
Verenigde Staten getoond kunnen worden.
Jansen die zichzelf onhandig en niet slim noemt, heeft zich
ten doel gesteld meer aandacht te hebben voor de overleving van het strandbeest
in een storm. Hij kan behoorlijk chagrijnig worden, zegt hij, als het beest
niet doet wat hij wil, maar tegenslagen zorgen ervoor dat hij, net als zijn
moeder vroeger, verder zoekt naar verbeteringen. Eerder werd hij gefascineerd
door vormen van vliegen. Hij kocht in de Verenigde Staten een motor met een
scherm en vloog daarmee boven de weilanden en probeerde zelf ook met vleugels
in zijn werkplaats in de rondte te blijven.
Als kind was hij braaf en daar heeft hij in zijn huwelijk
last van gehad. Het voorstel van zijn vrouw Lia dat hij in zijn atelier zou
gaan wonen beviel hem wel en later kocht hij een appartement aan zee in de
buurt waar hij ooit zijn jeugd doorbracht. Hij volgde altijd de stroom en die
werkte goed voor hem uit.
De Amerikaanse fotografe Lena Herzog werd geboeid door zijn
werk omdat het haaks staat op de ideeën uit de kunstwereld. Tijdens een
sponsoravond in Boston vertelt Jansen over zijn werk, maar heel veel levert hem
dat niet op. Het Amerikaanse tournee valt tegen, omdat hij te veel hooi op de
vork heeft genomen. Jansen legt zich daar echter bij neer. Het is zoals het is.
De strandbeesten geven hem in ieder geval een gelukzalig gevoel en daarnaast
heeft Lia zich ook weer met hem verenigd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten