De ander is moeilijk te kennen, jezelf evenmin
Bijna vijf jaar geleden zat Martin Michael Driessen al eens
tegenover Wim Brands om te praten over zijn tweede roman Vader van God. Inmiddels heeft Driessen zich, na zijn carrière als
theatermaker, sterk in literaire zin ontwikkeld. Voor zijn vorige boek Rivieren kreeg hij de ECI
literatuurprijs en inmiddels is er alweer een nieuwe roman verschenen, De pelikaan getiteld en gekenschetst als
een parabel over wederzijdse verbondenheid, waarover Carolina Lo Galbo hem
ondervraagt. Hoewel zij zijn boek opvatte als een gevoelsmatig geschreven,
vertelt Driessen dat hij heel bewust werkt. Het boeiende van kunst is volgens
hem dat het oorspronkelijke en de controle samengaat en hij citeert daaromtrent
een uitspraak van William Blake.
Lo Galbo begint
erover dat de hoofdpersonen Andrej en Josip, inwoners van het voormalige
Joegoslavië, elkaar afpersen maar dat niet van elkaar weten en zelfs
vriendschap met elkaar sluiten. In Een
ware held en in Rivieren is ook sprake
van een relatie tussen twee mannen. Later in het gesprek komt Lo Galbo daarop
terug maar eerst vraagt ze hoe het voor Driessen was om de ECI literatuurprijs
te winnen.
Driessen antwoordt dat het erkenning voor hem betekent en
dat zijn werk meer in de belangstelling staat. Voor hem persoonlijk verandert
er niet zoveel, maar wel in de perceptie van andere mensen.
Lo Galbo heeft zich erover verbaasd dat er een jaar later
alweer een nieuwe roman is en leidt daaruit af dat hij geen last van faalangst
heeft.
Driessen zegt dat hij al aan De pelikaan werkte nog voor hij de prijs voor Rivieren kreeg.
Lo Galbo zegt dat hij, na zijn loopbaan als theaterregisseur
in Duitsland, in een woonboot schrijft en in tien jaar een aardig literair oeuvre
heeft opgebouwd.
Driessen zegt dat hij de afzondering hard nodig heeft om te
schrijven en hij geniet daar ook van na zijn werk in het theater waar hij
altijd met mensen te maken had. Schrijven vergt een andere vorm van
concentratie.
Lo Galbo zegt dat De
pelikaan zich afspeelt in een denkbeeldig Joegoslavisch kustplaatsje.
Driessen kan daar veel over vertellen, om te beginnen over
het exotisme waar hij een liefhebber van is, omdat dat onlosmakelijk verbonden
is met kunst maken. Hoewel die vorm tegenwoordig uit de gratie is, is hij er
vertrouwd mee. Hij schrijft vanuit de verbeelding en wil de lezer meevoeren en ontvoeren.
Met zijn ouders ging hij vaak naar de Joegoslavische kust dus hij kent de sfeer
daar met pelikanen op de kade. Dat was in de tijd na Tito toen het communisme
al aan het eroderen was. Literatuur heeft baat bij enige afstand zegt hij. Hij
geeft voorbeelden van werken van Joseph Roth, Tolstoj en Homerus. Hij
prefereert fysieke afstand, waardoor alles wat men leest nieuw is en buigt zijn
persoonlijke ervaringen het liefst om naar een literaire weergave daarvan.
Lo Galbo begint over de afhankelijkheidsrelatie tussen de
twee hoofdpersonen in zijn romans en vraagt wat het moeilijk maakt om elkaar te
bereiken.
Driessen antwoordt dat de relaties varianten zijn van een
thema dat hem boeit, namelijk de grenzen van zelfkennis en de mogelijkheid de
ander echt te leren kennen. Dit probleem is terug te voeren op onze condition
humaine. Het is verontrustend dat men elkaar in De pelikaan het goede en het kwade aandoet. Behalve de ander kan
men ook zichzelf niet vertrouwen. Driessen vindt zichzelf wetenschappelijk niet
zo onderlegd dat hij kan zeggen dat dit door een mislukte hechting komt, maar
weet wel dat geweldsdelicten vaak gepleegd worden tussen mensen die elkaar goed
kennen, in het bijzonder in gezinnen. Josip zat klem tussen zijn vrouw en zijn
gehandicapte kind. In de Balkanoorlog kwam het sluimerende geweld fysiek tot uitbarsting.
Lo Galbo zegt dat Driessen met een een milde blik over
mensen schrijft.
Driessen wil niet cynisch zijn en ziet of hoopt dat mensen
bij elkaar willen komen.
Hoewel Lo Galbo de grootheidswaan van postbode Andrej
grappig vond, neemt Driessen hem wel serieus. Het mannelijk standpunt staat hem
nader dan het vrouwelijke, hoewel hij zich ook graag in een vrouw verplaatst.
Hier
mijn verslag van het gesprek dat Wim Brands met Driessen over Vader van God had.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten