Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 19 december 2017

Madelon de Keizer over Als een meeuw op de golven, VPRO Boeken, 10 december 2017


Cultuurhistorische kijk op het leven van belangrijk Nederlands dichter

Cultuurhistoricus Madelon de Keizer (1948) schreef een biografie over dichter en criticus Albert Verwey (1856 – 1936) met als ondertitel Albert Verwey en zijn tijd. Verwey was een van de oprichters van de Beweging van Tachtig die de bezem haalde door de bestaande literaire en culturele opvattingen. Anders dan een neerlandicus zou doen plaatst ze Verwey in een tijd vol verandering. Jeroen van Kan, die zelf ook een en ander van Verwey weet, voert met haar een gesprek tussen twee ingewijden.

Van Kan wijst op de pil die De Keizer gemaakt heeft over het omvangrijke leven van Verwey. Hij meent dat ze het zichzelf niet gemakkelijk heeft gemaakt door haar opzet om zijn leven te beschrijven aan de hand van voor hem belangrijke personen. Daarmee werd de biografie een carrousel. Hij vraagt De Keizer of het een tour de force was.
De Keizer antwoordt dat haar opzet haar redding betekende. Ze wilde eerder een algemeen cultuurhistorisch werk over deze periode in de Nederlandse geschiedenis schrijven en Verwey diende zich aan als een spin in het web. Hij was de persoon aan de hand van wie ze die periode kon beschrijven, omdat hij tot zijn dood midden in het culturele leven stond. De levensbeschrijving werd echter te omvangrijk en voor haar zelf ook minder interessant. Ze legde de biografie opzij en bedacht later dat ze die beter kon beschrijven aan de hand van zijn vrouw, vrienden en collega’s.

Van Kan merkt op dat de jeugdjaren daarom pas later in het boek verschijnen.
De Keizer antwoordt dat ze zich voorstelde wat een lezer eerst zou willen weten en daarom ging ze uit van zijn portret. Ze beschreef hoe dat tot stand gekomen was, waardoor ze een overzicht van zijn leven kon geven en de personen kon introduceren die een rol daarin speelden. Haar biografie is slechts een selectie, maar een integrale weergave zou ook niet mogelijk zijn.

Van Kan houdt aan dat ze veel informatie heeft uitgesteld, zoals over de Tachtigers.
De Keizer zegt dat ze die in cultuurhistorisch opzicht beschrijft als een groep jonge Amsterdamse schrijvers die het begin 1880 anders wilden in Nederland, niet alleen op literair, maar ook op cultureel en politiek gebied.

Van Kan merkt op dat dit ook het enige was wat hen verbond, maar dat er een stammenstrijd ontstond.
De Keizer antwoordt dat ze wel een aantal basale zaken gemeen hadden, maar dat in het verleden te veel is gepraat over Dé Tachtigers. Inderdaad waren het allemaal individuen, die een eigen kant opgingen. Verwey brak al gauw met zijn geestverwant Kloos, die vijf jaar ouder was. De verschillen in de groep kwamen, naast die in temperament en opleiding, ook door de generatieverschillen. 

Van Kan begint over de opmerkelijke carrière van Verwey die het als HBS-er tot hoogleraar letterkunde in Leiden schopte, terwijl Kloos maar kort vlamde en in de alcohol gemarineerd werd.
De Keizer merkt op dat Verwey een geregeld, maar ook bevlogen leven leidde. Ze probeerde gaten te schieten in het beeld dat neerlandici van hem hebben als een elitaire man op een duin in Noordwijk. Verwey werkte heel gedisciplineerd en schreef ook veel brieven, waarin hij een grote mate van betrokkenheid met anderen toonde. Als vader van zeven kinderen was hij ook nog eens een familieman.

Van Kan zegt dat hij zichzelf door zijn vele werkzaamheden wel moest disciplineren en dat het tragisch was dat hij de verwantschap met anderen, die hij zocht, niet vond.
De Keizer antwoordt dat hij de eendere andere, die eerder door Kloos werd gesymboliseerd, inderdaad niet vond, maar dat hij er wel in bleef geloven, onder andere door contact met de Duitse dichter Stefan George, maar die viel tegen. De Tachtigers waren in ieder geval wel een Europese beweging, al was Nederland volgens De Keizer in cultureel opzicht niet zo’n achterlijk land zoals later werd gedacht. Ze ziet die tijd als een eerste globaliseringsperiode waarin schilders naar Parijs vertrokken en Verwey zelf naar New York, Chigago en New Mexico.

Hier een leesfragment op de site van Athenaeum Boekhandel.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten