Portret van een onafhankelijk musicus met een hersenziekte
Onderstaande gedicht The Monk van Jules Deelder, geplaatst door Het mooiste gedicht op Facebook, wekte mijn nieuwsgierigheid naar de man die lang ronddraaide op het podium voor hij achter de piano kroop en de sterren van de hemel speelde.
Wie zoals ik ooit Monk/op een concert dik drie/kwartier geen nóót zag/spelen maar al die tijd/in trance gelijk een me-/dicijnman rond de Stein-/way dansen en onder toe-/nemend gemor van een op-/eengepakt gehoor plots/als een speer op het i-/voor af duiken en na nog/één tel wachten met één/accoord die hele drie\kwartier goedmaken\doet\er verstandig aan van 't\leven - althans op muzi-\kaal gebied - niet al te\veel meer te verlangen\en op z'n blote knieën\god te danken dat hij\The Monk bij die gele\-genheid heel hartelijk\heeft horen lachen Uit: Vrijwel alle gedichten (De Bezige Bij, 2004)
Charlotte Zwerin maakte een documentaire voornamelijk in zwart wit met veel eerder materiaal waarin ze een tip van de sluier oplicht en veel mooie nummers laat horen, die een feest zijn voor de jazzliefhebber en anderen een mooie ingang bieden om jazz te gaan waarderen.
Thelonious Monk werd in 1917 geboren in North Carolina en verhuisde op zijn vierde naar een zwarte arbeiderswijk in New York waar de jazzklanken van alle kanten de straat opwaaiden. Monk ging naar een muziekschool en maakte op zijn zeventiende een tour met een gospelkoor. Daarna werd hij lid van een Be-Bop groep. Al gauw brak hij met de rigide vorm van deze muzieksoort en ontwikkelde zijn eigen geluid, dat echter nauwelijks gehoord werd. Nadat tenorsaxofonist Coleman Hawkins hem inhuurde, maakte hij een eerste LP die zijn naam in de jazz vestigde.
Zijn manager vertelt dat Monk het vervelend vond als Count Basie naar hem zat te kijken. Hij raakte zijn creditatie kwijt nadat hij gepakt werd met heroïne dat van een vriend was met wie hij mee reed, maar zijn latere vriendin en weldoenster, de aristocrate Nica de Königswarter, zorgde ervoor dat hij die weer terugkreeg. Dezelfde manager vertelt dat Monk nogal afwezig was toen hij bij Columbia Records een plaat opnam. Zijn zoon vertelt over de schizofrenie van zijn vader die hem halverwege de jaren zestig in het ziekenhuis deed belanden. Als kind vluchtte hij voor het onbegrijpelijke gedrag van zijn vader. Monk’s vrouw Nellie, die de signalen al veel eerder bemerkte, zorgde heel goed voor haar man.
Er zijn oude beelden van het wereldtournee dat Monk maakte. Men ziet hem inderdaad wat verloren ronddraaien in een vertrekhal. Jonge Nederlandse vrouwen vragen om zijn handtekening. Als hij in een hotelbed ligt neemt een bediende zijn menu op en niet veel later komt er een wagentje op wielen met eten naar zijn bed gereden. Bij terugkeer in zijn wijk in New York wordt Monk van alle kanten hartelijk begroet. Een oude goedmoedige beer met zijn onafscheidelijke baard en muts.
Hij verbleef, zo laat de documentaire zien, veel in het appartement van De Königswarter in New Jersey aan de Hudson met uitzicht op Manhattan. Nellie zag daar geen bedreiging in. De rebelse barones deed ook mee aan jamsessies. Behalve piano spelen componeerde Monk veel. Later werden zijn ideeën door anderen genoteerd en ontstond er wel eens verschil van mening over de juiste noten. Monk stopte zonder reden. Zijn manager zegt dat dit niet met de muziek te maken had. In 1972 zei hij tegen de barones dat hij te ziek was om nog te spelen. Tien jaar later legde hij het loodje. Een geweldig talent.
Hier de trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten