Een basisinkomen bij gebrek aan banen
De Tegenlicht uitzending Gratis
geld gaat over het basisinkomen, een onderwerp dat in de jaren zeventig al
vaak besproken werd, maar inmiddels met het opraken van de banen een nieuwe
impuls lijkt te krijgen.
Directeur van het MIT, Erik Brynfolfsson en co-schrijver van
The second machine age heeft
uitgezocht welke invloed robots over ons leven krijgen. Ze nemen vooral het
routine matige werk van ons over. Mensen die in die sector werken worden dus
zwaar getroffen. Dit angstbeeld wordt fraai in beeld gebracht door een
tafeltennisspeler die tegen een robot speelt en met rake klappen van de tafel
geveegd wordt. Volgens Brynfolfsson zijn er twee mogelijkheden: of een kleine
toplaag gaat met de winsten strijken, of we gaan alles eerlijker verdelen.
Als de gebruikelijke ruil tussen arbeid en inkomen door een
banentekort niet meer mogelijk is, moet het systeem veranderd worden. Econoom Marcel
Canoy (zie foto) schetst een sociaal model waarbij de vrije tijd toeneemt en men andere
taken op zich kan nemen zoals vrijwilligerswerk. Dit nieuwe model vermijdt de
enorme kosten voor controle en bespaart vernederingen voor mensen die
afhankelijk zijn van de bijstand.
In Nederland is een beweging die propaganda maakt voor het
basisinkomen. Vrijdenkers uit de jaren zeventig en twintigers vinden elkaar in hun
opvattingen. Yara Rahimi vertelt over de verzakelijking van de arbeidsmarkt. Ze
kwam als ambtenaar zelf in een ethisch conflict terecht toen een werkloze man
zijn ernstig zieke moeder wilde gaan verzorgen, iets dat binnen het systeem
niet mogelijk was. Een basisinkomen zou een oplossing voor dit probleem kunnen
betekenen.
De haalbaarheid van een basisinkomen werd in de jaren
zeventig in de Canadese plaats Dauphin in de provincie Manitoba uitgetest. Onderzoeksleider
van dit zgn. Mincome project was Ron Hiker. De resultaten verdwenen in het
archief vanwege veranderingen in het politieke veld. Evelyn Forget spoorde ze
weer op en schreef erover. De hechte boerengemeenschap in Dauphin bestond uit achtduizend
inwoners. De plaats lag nogal afgesloten en was daardoor geschikt als onderzoeksgebied.
In plaats van een uitkering kreeg iedereen een gegarandeerd inkomen. Hoewel er
weinig banen waren leidde dit wel tot meer activiteit van de inwoners. Omdat
men in staat was een eigen keuze te maken werd men gelukkiger en minder ziek,
hetgeen drukte op de kosten van de gezondheidszorg. Hiker meent dat een
dergelijk idee opnieuw actueel is om een groeiende inkomensverschillen en de
grotere sociale ongelijkheid te lijf te gaan. Een gegarandeerd inkomen biedt
betere kansen op een fysieke en mentale gezondheid.
Canoy schetst, op grond van een inkomen ter hoogte van de
AOW uitkering van 760 euro, de baten en kosten en komt op een negatief verschil
van dertig miljard euro, net zo groot als het huidige begrotingstekort. Het levert
echter wel minder stress op, meer creativieit, innovatie en ruimte om
mantelzorg te verlenen. Dit model sluit beter aan op de toekomst, stelt hij. We
nemen afscheid van het tijdperk van het arbeidsethos en gaan naar een andere
ethiek toe. Hij is voorstander van een experiment, bijvoorbeeld op
Schiermonnikoog. Misschien verdampt zelfs wel die dertig miljard.
Hier
meer over de uitzending. Men kan woensdagavond napraten in Pakhuis de Zwijger
of op drie andere plaatsen. Misschien gaat het daar ook wel over het verschil
tussen een gegarandeerd en een basisinkomen. Waarom zou iedereen een bedrag ter
grote van een AOW uitkering moeten krijgen? Als een basisinkomen alleen wordt
toegekend aan personen die niets of weinig verdienen blijft er meer geld voor
hen over, lijkt me.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten