Revolutionaire geest een eeuw lang vaardig over Russen
In het zondagse programma Buitenhof spreekt Marcia Luyten met
de Britse historicus Orlando Figes (Londen, 1959) over zijn nieuwe boek Revolutionair Rusland (2014) dat een
eeuw revolutie omvat en zijn eerdere boeken over dit, voor hem nog altijd zeer
boeiende, land samenvat. Anders dan gebruikelijk is hij van mening dat het vuur
van de revolutie dat in 1917 werd ontketend een eeuw lang bleef bestaan. Tussen
1891 en 1991 werden de doelen nooit ingrijpend gewijzigd. Ook Gorbatsjov was
volgens Figes nog steeds een bolsjewiek, die een sterke staat noodzakelijk
achtte voor het welzijn van de bevolking.
In 1917 heerste er een sfeer van modernisering in Rusland,
ook onder invloed van de Eerste Wereldoorlog. De utopische visie op de
samenleving vindt nog steeds weerklank bijvoorbeeld in jeugdorganisaties. Er
moet wel een nieuwe retoriek gevonden worden om de nieuwe generaties aan te spreken.
De eerste generatie had zoals gezegd modernisering van de maatschappij op
het oog. De tweede generatie, die van 1941, werd aangesproken door het
patriottisme dat door de Nazi’s werd bedreigd. Het land bracht enorme offers om
het nazisme te verslaan. Figes zegt dat 97 procent van alle achttien jarigen daarbij
om het leden kwam. De derde generatie werd een worst voorgehouden dat de Sovjet-Unie de Verenigde Staten op technisch opzicht naar de loef zou steken. Op het ogenblik heerst er een morele amnesie over de revolutietijd.
Mensen staan in de rij voor de winkels en zijn de revolutionaire retoriek moe. De
lijkzakken die terugkomen uit Oekraïne worden minder gemakkelijk geaccepteerd. Het
gebrek aan erkenning dat de Russen ondervinden over hun strijd tegen de Nazi’s
wordt nog altijd gevoeld.
Luyten vraagt of Poetin inmiddels met een restauratie bezig
is.
Volgens Figes speelt hij in op de nationale trots, die in de
jaren negentig na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een enorme knauw kreeg. Er
heerste schaamte over de terreur van Stalin, die door Poetin werd weggestreken.
Hij verontschuldigt zich niet voor de daden van Stalin, maar zet die in
perspectief. Ook de Amerikanen maakten fouten, zoals door het gebruik van de
atoombom. Figes vindt de ontwikkeling op de lange termijn wel bedreigend.
Temeer omdat de meeste Russen slecht geïnformeerd zijn.
Zijn de Russen een autoritair leider niet moe?
Figes meent van niet. Ze voelen zich weer trots op hun land
en economisch is er meer stabiliteit dan in de jaren negentig. Daar hebben ze
graag wat minder persoonlijk vrijheid voor over. Figes is niet bang voor
imperialistische neigingen, al schreef hij dat voor de crisis in Oekraïne. Hij
denkt niet dat Rusland Oekraïne wil binnenvallen. Het land is wel historisch
zeer met Rusland verbonden. Daarom zal Poetin door onrust te stoken willen
verhinderen dat het toetreedt tot de Navo. Een derde wereldoorlog verwacht hij
echter niet.
Helaas werd in dit wat warrige interview niet ingegaan op de
massademonstratie die vandaag in Moskou gehouden wordt tegen de inmenging van
Poetin in Oekraïne. Gelukkig zwijgt niet iedereen in Rusland. Niet iedereen laat zich manipuleren door de overgebleven media die op de hand van Poetin zijn. Sommigen gaan de straat op om dezelfde route te lopen die men eerder volgde om te
protesteren tegen het presidentschap van Poetin.
De kwestie voor inwoners uit Oost-Oekraïne om te kiezen voor
Rusland of Europa is natuurlijk een moeilijke. Het zou Europa sieren als men
het grootkapitaal harder zou aanpakken en meer ruimte zou bieden aan initiatieven
van burgers. Dat zou de keuze voor mensen in het oosten van Oekraïne gemakkelijker maken. Nog mooier zou het zijn als het democratisch elan in Rusland zegeviert en de wereld niet meer in starre machtsblokken is opgedeeld.
aangepast, zondag 21 september 17:26 uur.
aangepast, zondag 21 september 17:26 uur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten