Van klapvee naar stemvee
De sportzomer, een benaming die het leven verengt tot vluchtig
spektakel en vooral dient om de kassen van televisieverkopers en biermagnaten te
spekken, ligt alweer achter ons. Zij werd zonder onderbreking opgevolgd door tromgeroffel
over de komende verkiezingen, eerder al over de Amerikaanse presidents-, daarna
ook over de Nederlandse parlementsverkiezingen. Zowel het debat tussen Trump en
Clinton als de Algemene Beschouwingen kunnen worden samengevat als een
vertoning met veel geschreeuw en weinig wol. Rutte stroopte de mouwen op en
toonde zich de straatvechter die hij naast ingehouden premier ook kan zijn. Het
volk dat eerst mocht dienen als klapvee, wordt straks gebruikt als stemvee en
laat zich beide rollen zonder protest aanleunen.
De belangrijkste oorzaak van de huidige malaise komt door
het feit dat de politiek zich vanaf de periode Kok heeft uitgeleverd aan
economische belangen. Daar plukken we de wrange vruchten van in de vorm van
algemene onzekerheid, onlangs nog geïllustreerd door de afname van vaste banen,
ook al wijtte - of weet - de onderzoekster dit niet aan internationale
economische ontwikkelingen maar aan het kabinetsbeleid. Hierdoor krijgen steeds
meer mensen een tweederangs positie in de maatschappij opgedrongen. Het kabinet
komt ermee weg dat mensen aan hun lot worden overgelaten, net als met de decentralisatie
van de zorg. Mooie woorden over het dichterbij brengen van de zorg naar de
burger hebben ervoor gezorgd dat het gekrakeel zich inmiddels in de gemeenten
afspeelt en dat Den Haag zijn handen in onschuld wast. Het is vooral treurig
dat mensen, die hiervan de dupe zijn, hun giftige pijlen richten op groepen die
nog minder kansen hebben zoals vluchtelingen, ook een soort vee trouwens.
Veranderingen kunnen niet van de politiek verwacht worden,
maar moeten van onderop ingezet worden in de vorm van een geweldloze verzet tegen
de maatschchappelijke wantoestanden. Dat verzet wordt op dit moment nog vooral geregisseerd
door de populistische partijen. Deze zullen ongetwijfeld in het zicht van de
Tweede Kamerverkiezingen een deel van de hun winst moeten inleveren, maar
weerspiegelen nog altijd een grote onvrede. De politiek heeft vermeden de toon aan
te geven, en vooruit te lopen op maatschappelijke ontwikkelingen en heeft de
commercie vrij spel gegeven. Regeren is het tegengestelde van vooruitzien
geworden. Uit angst de gunst van de kiezer kwijt te raken, paait men die met
mooie woorden en sust men die in slaap, zoals Dijsselbloem met zijn
voorstelling over betere economische tijden.
De onvrede is voor een deel te verklaren uit angst voor alle
onzekerheid die we in de huidige maatschappij beleven, zoals over het genoemde verlies
van banen. Mensen maken zich zorgen over onzichtbare veranderingen, terwijl achterliggende
uitbuitingsstructuren niet worden aangepakt. In plaats van duidelijk uit te
leggen wat er aan de hand is en, zowel nationaal als internationaal, eerlijke
verhoudingen na te streven, richt men zich op incidenten waarmee men, zoals
Rutte deed, de aandacht naar zich toe trekt met het doel de kiezer te beïnvloeden.
Framing is belangrijker dan de inhoud en neemt de plaats in visie, toch al een
vies woord voor Rutte.
We leven in verwarrende tijden en voorlopig ziet het er niet
naar uit dat die gauw voorbij zijn. Politici trekken zich terug achter hun
eigen stellingen en in de wereld heersen restauratieve tendensen. Ongetwijfeld
hebben we te maken met een tijdgeest die even niet weet welke kant het op moet.
De neoliberale oplossingen die een antwoord moesten bieden aan een bureaucratische
staatsmacht voldoen nog minder dan de laatste. Er is behoefte aan een andere
weg, maar die is nog niet uitgekristalliseerd. Het is te hopen dat men tot rede
komt voordat de wagons opnieuw met mensenvee geladen worden. Dat is heel wat
anders dan stem- of klapvee.
In ieder geval zal die weg er zijn van onderop, een uitweg
uit de tegenstelling tussen staat en markt en recht doet aan de uitgeputte,
steeds meer vervuild rakende aarde. Met het oog op toekomstige generaties wordt
een verstandig rentmeesterschap gevraagd. De rol van de technologie is daarin belangrijk,
maar zonder dat de mens daarmee nog afhankelijker wordt van machten die willen
beheersen, zoals afgelopen zondag in de Tegenlichtuitzending What makes you click bleek. Vrijheid is altijd
het leidende principe. In samenhang met de eigen verantwoordelijkheid, want
anders blijft het loos geschreeuw. De komende maanden ga ik weer verder met het
zoeken naar ontwikkelingen en tendensen die ons verder helpen. De toestand
blijft urgent. Ik hou u op de hoogte.
Hier
mijn verslag van de uitzending van Tegenlicht What makes you click. De omslag is van Bas Bergers. Hier zijn site.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten