Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 16 september 2016

Theaterrecensie: A raisin in the sun, Well Made Productions, Toneelschuur, 15 september 2016


Geld speelt niet de hoofdrol in overtuigend zwart familiedrama

De raciale tegenstellingen leken op hun retour, maar keren in de huidige onstuimige wereld weer net zo hard terug. Ik moet denken aan een foto, afgelopen woensdag in de Volkskrant, waarop bekende Amerikaanse footballspelers weigeren om op te staan voor het volkslied, hetgeen in de patriottistische Verenigde Staten een erezaak is. Ze herkennen zich niet in de tekst over de vrijheid die daarin bezongen wordt. Barack Obama reageerde mild door te stellen dat zij daarmee in ieder geval het gesprek over dit heikele onderwerp openden. De zaak van de integratie, die net zo goed in de Europese samenlevingen aan de orde is, gaat over de vraag of men zich dient aan te passen aan de bestaande mores of dat men de vrijheid heeft een eigen ruimte in te nemen. In A raisin in the sun, een familiedrama in vijf akten geschreven door de strijdbare Lorraine Hansberry die al op 34 jarige leeftijd overleed, wordt dit thema fraai uit de doeken gedaan. Centraal staat een zak geld die de familie te verdelen heeft. Ieder heeft daarbij zijn eigen verlangens.

De zeven personen, die ook buiten de eigen deelname op de achtergrond zichtbaar blijven en daarmee het collectief benadrukken, brengen allen op krachtige manier hun overtuigingen en hun twijfels naar buiten. In de woonkeuken van familie Younger (in een zwarte wijk van Chicago breekt schoondochter Ruth (Samora Bergtop. rechts op de foto) de dag open. Wat we zien is een tafereel dat overal in de wereld hetzelfde is, zo hoorde ik om me heen fluisteren. Haar zoon Travis (Yamil Jones) stapt onder de douche, haar man Walter (Mandela Wee Wee, links op de foto) begint meteen over de cheque van de levensverzekering die uitgekeerd wordt na het overlijden van zijn vader. Walter heeft plannen om een slijterij te openen om daarmee van een eenvoudige chauffeur op te stijgen tot zakenman. Hij sluit meteen een vrolijk bondgenootschap met zijn zoon, maar ook de relatie tussen hem en Ruth is nog niet zo slecht als later, als blijkt dat ze zwanger is. Beneatha (Djamila Landbrug), de zus van Walter, heeft haar eigen levensstijl ontwikkeld met veel ruimte voor haar eigen behoeften, hetgeen door de anderen laatdunkend wordt geaccepteerd. Ze komt meteen in aanvaring over het geloof met Lena (Jetty Mathurin), die met haar Surinaamse uitstraling een zorgzame matriarch neerzet, die het als haar taak ziet de familie bijeen te houden. De plannen voor een slijterij verwerpt ze resoluut. Ze wil drankzucht niet bevorderen en vindt ook dat zij arbeiders zijn en geen ondernemers. Symbolisch is een plantje dat ze met hart en ziel beschermt. 

Het drama neemt aan het eind van de eerste akte toe als Ruth flauw valt. Ze denkt erover haar kind in de armoedige omstandigheden weg te laten maken, hetgeen tegen de principes van Lena is. Beneatha krijgt verkering met Joseph Asagai (Adam Kissequel) die de Afrikaanse tradities aanhangt en haar een kleurige jurk geeft waarmee Beneatha pronkt en danst tot ze door Travis aan het schrikken gemaakt wordt. Later wordt ze ingepalmd door George - ook door Kissequel gespeeld - die minder ideologisch is en meer van een plezierig leven houdt. De aankomst van de cheque voert de druk op. Lena koopt een huis in een betere witte buurt. Walter is nijdig dat hij geen geld voor een slijterij krijgt en ziet zich in zijn ambities gedwarsboomd. De moeizame verzoening met Ruth wordt mooi in beeld gebracht. Hij krijgt zelfs het geld van Lena in beheer. Die hoopt dat hij daarmee meer verantwoordelijkheid zal leren dragen. Dat is echter valse hoop. Walter investeert in verkeerde zaken waardoor het geld verloren gaat. Om zijn fouten goed te maken wil hij een akkoord sluiten met de blanke Karl (Yorick Zwart) de voorzitter van een wijkcomité, die met verkapte termen zwarten uit de wijk wil weren. Tenslotte blijkt de zwarte trots sterker dan het bezit van geld, dat tot de dag van vandaag de dominante factor is in de blanke cultuur.
ij

Humor is bij alle zwaarte gelukkig nooit ver weg. Het begint er al mee dat Walter zijn zoon zoveel kleingeld meegeeft dat hij niet alleen met de bus maar zelfs met de taxi naar school kan, maar vervolgens moet hij zelf aan zijn vrouw vragen om geld voor de bus, waarop zij hem zoveel muntjes meegeeft dat hij ook met de taxi kan. Ideeën over de primitieve leefwijze in Afrika worden vrolijk op de hak genomen. Alleen al de starre figuur van Karl in zijn krappe witte broek waarvan hij de pijpen na het gesprek naar beneden trekt, wekt de lachlust op. De voorstelling wordt ondersteund door subtiele muziek variërend van sfeervolle jazz tot hard getrommel en slepende saxofoonklanken. In het duwen van de draaischijf die de akten van elkaar scheidt is de spierkracht van de slaven te herkennen is, al had de woonkeuken zelf wel wat armoediger gemogen. A raisin in the sun, vertaald door Esther Duysker en geregisseerd door Teunkie van der Sluijs, heeft na de première op Broadway in 1959 in ieder geval nog niets van zijn actualiteit verloren. 

Hier meer informatie op de site van de Toneelschuur. Daarop ook een link naar de site van Well made producties met nog meer informatie. De foto is van Jean van Lingen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten