Wit Russische toneelgroep stelt repressie door de staat aan
de kaak
Wit Rusland wordt wel de laatste dictatuur van Europa
genoemd met president Alexandr Lukashenko aan het roer die een grondwetswijzing
doorvoerde waardoor hij zijn leven lang president kan blijven. Zijn almacht
wordt aangeklaagd door de toneelgroep Het
vrije theater ofwel het Belarus Free
Theatre in Minsk dat clandestien haar maatschappijbetrokken stukken in
kleine ruimtes opvoerde. De Amerikaanse filmmaakster Madeleine Sackler legde de
activiteiten van de groep vast rond de presidentsverkiezingen in 2010 en de
periode daarna. Haar bevindingen komen overeen met de impressie die Jelle
Brandt Corstius in de vijfde aflevering van de programmaserie Grensland over Wit Rusland maakte.
Acteur Oleg Sidorchik stelt heel cynisch dat men in een
dictatuur nergens over na hoeft te denken en geen beslissingen heeft te nemen.
Alles wordt door de staat voor de mensen geregeld. Hij speelt in de
voorstelling Stiltezone over de dood
van zijn tienjarige zoon die zichzelf in 1998 ophing, waarmee hij het publiek met
tranen beroert.
Nikolai Khalezin, de oprichter van de groep, steunde de populaire
democratische oppositieleider Andrei Sannikov tijdens de verkiezingen in
december 2010, die veel mensen op de been bracht. De verkiezingsfraude ten
gunste van Lukashenko leidde tot massale protesten die met veel geweld de bodem
in werden geslagen. Tegenstanders werden opgepakt, waarop Nikolai met zijn
vrouw Natalia Kaliada, die ook artistiek directeur van de groep is, hun dochter
Daniella en andere toneelspelers naar New York vluchtte, waar ze speelden en
hun verzet voortzetten. Spelen hielp om te overleven, zegt Natalia, die eerder
al ontvoerd en zwaar bedreigd werd.
Oleg wijst op de naam KGB
bar tegenover het theater waar ze optreden. Hij heeft het gevoel dat hij
nergens is, maar dat hij daaraan went. Actrice Maryna, die ontslagen werd bij
het Staatstheater maar daar nooit meer naar terug zou willen, skypt met haar
moeder.
Vijf maanden na de verkiezingen worden processen gevoerd
tegen de opgepakte presidentskandidaten waaronder Sannikov. Terwijl de meeste
spelers teruggaan naar Minsk, nemen Nikolai, Natalia en Daniella hun intrek in
het huis van Irina, de zus van een van de opgepakte kandidaten, in Groot
Brittannië. De processen die tegen hen lopen maken het onmogelijk om terug te
keren.
Oleg is politiek vluchteling en zou liever ook terug gaan
naar zijn land. Jana is teruggegaan omdat ze een dochter heeft, Marta. Jana
oefent het huiswerk met haar en vraagt waarom ze bij de pioniers is gegaan,
hetgeen tot een moeilijk gesprek leidt. Jana zegt dat de politiek helaas steeds
meer invloed op haar leven krijgt. Acteur Pasja bezoekt punkachtige muziekoptredens
in kleine zaaltjes en zegt dat het tegenhouden van het verzet hetzelfde is als
het terugdoen van tandpasta in een tube. De economische crisis leidde tot stil
protest met handgeklap waar de politie aanvankelijk machteloos tegen stond maar
dat gesmoord werd door nieuwe arrestaties.
Acht maanden na de verkiezingen is het stil in Minsk. Maryna
gaat terug naar Groot Brittannië om het rauwe Minsk 2011 op te voeren dat succes boekte op het Edingburgh
International Festival. Dat loste echter niet de problemen op. Oleg is echter
vastbesloten om door te vechten. De menselijke waardigheid staat op het spel.
Hier de
site van Moviemeter met daarop de trailer van de documentaire die
oorspronkelijk Dangerous acts starring
the unstable elements in Belarus heet. Hier
mijn verslag van de programmaserie Grensland.
Sannikov werd in 2012 door Lukashenko in vrijheid gesteld en strijdt in Groot
Brittannië voor meer democratie in Wit Rusland. Hier tenslotte de site van Het
vrije theater ofwel het Belarus Free
Theatre.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten