Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 9 september 2016

Recensie: Hoogmoed (2016), Richard Hemker


Tipje van de sluier van het hogere op subtiele wijze opgelicht

De literaire uitgaven van Van Oorschot hebben over het algemeen een verzorgde stijl en een boeiende inhoud. De auteur Richard Hemker vormt daarop geen uitzondering. Zijn roman Hoogmoed over de jongeman Chris Seutorius die zijn vaderland ontvlucht en in de Belgische Ardennen rustig aan een monografie over Pico della Mirandola te werken, staat garant voor een heerlijk leesavontuur, waarbij goddelijke ervaringen niet onder stoelen of banken gestoken worden.

Seutorius had in zijn jongensjaren een bijzondere ervaring nadat hij met zijn moeder in het zwembad was geweest. Terwijl ze op de bus wachtten, lag de jonge Chris op zijn rug en keek naar de blauwe hemel met het idee dat hij zelf daarin verdween. De ervaring van het zuigende blauw als een omgekeerde hoogtevrees, zoals hij die noemt, heeft hem niet meer losgelaten. Hij kan die echter niet kwijt in zijn vriendenkring, maar wel ontdekt hij tijdens zijn studie dat  Pico della Mirandola ook iets dergelijks heeft beleefd. Hoewel de roman niet al te diep in gaat op de ideeën van de Italiaanse humanist, vormen diens opvattingen wel een van de aanjagers die de lezer geboeid houden.

Hemker vertelt zijn verhaal in korte hoofdstukken van twee kanten, het heden en het verleden. Hij wisselt de gang van zaken in het stille Belgische dorp Vezoul, waar Chris zijn intrek in de pastorie heeft genomen, af met de belevenissen in de vriendengroep op de middelbare school, het Roccocollege. Chris had een oogje op zijn klasgenote Flo die echter na het examen een andere richting op ging, net als de anderen trouwens, terwijl diepdenker Dimitri een fatale richting insloeg en een eind aan zijn leven maakte. De hechte vriendschap van Chris met de dichterlijk ingestelde Panos Zakoulis leidde tot een belofte om elkaar dertien jaar later weer terug te zien.

Sutorius kwam op een toevallige manier terecht in het Belgische dorp dat in de buurt van Bouillon ligt. In de tijd dat hij voor de louche antiquair Blattstein werkte, kwam hij na een wilde achtervolging in het dorp terecht. Later zag hij dat de pastorie daar te huur was, hetgeen hem een rustige plek leek om zijn monografie te schrijven.. Zijn contactpersoon is een knorrige beheerder die niet te veel wil vertellen over de geschiedenis van het pand, maar Chris hoort van andere dorpsbewoners over de inmiddels overleden pastoor die door de getrouwde Amalia volledig verzorgd werd en nog steeds zijn geestelijke invloed in het huis zou uitoefenen. Later hoort Eric dat hij het huis kon kopen, waardoor hij het helemaal tot een plek van zichzelf kan maken.

Hemker schrijft met ronde volzinnen die een lust zijn om te lezen en af te toe, als ze complex worden, te herlezen. De anekdotes zijn mooi, bijvoorbeeld over de huishoudster Amalia, die met haar zorg oor de pastoor verdeeldheid onder de dorpsweduwen zaaide:
Zij geniet de steun en sympathie van de overige vier weduwen en als het weer het toelaat zitten ze gevijven op een halfronde bank onder het standbeeld van Constant de Malherbe, de ruggen gedraaid naar de negen weduwen voor de kerk.’  

De afspraak met Panos voert terug op een tekening die vader Seutorius, een technisch tekenaar, voor zijn zoon maakte van een straat met dieptelijnen. Daarin tekende hij de winkel van Kwast, een bedrijf dat brieven zou versturen die pas veel later aankwamen dan men gewoon is, waardoor het verleden, anders dan gebruikelijk, op losse schroeven kan komen te staan. Als Chris in de pastorie woont staat de brief die Panos dertien jaar daarvoor aan hen beiden schreef, als een uitdaging op de schoorsteenmantel. De ontmoeting die volgt leidt tot de nodige openbaringen, die echter slechts een  werelds karakter hebben.

Bijzonder is de afstand die de verteller in de roman vaak van de hoofdpersoon neemt. Terwijl het grootste deel van het boek in de ik-vorm geschreven is, horen we af en toe opeens een gebiedende wijs of in een verrassende derde persoonsvorm waarin de hoofdpersoon zich hult. Dit heeft ongetwijfeld te maken met de onthechting die Eric zoekt en die hij aanduidt met de term daimon, die Plato al gebruikte voor het idee dat het belangrijkste deel van jezelf buiten je bestaat. Dit is een actuele boodschap in een tijd waarin de persoonlijke status het allerbelangrijkst gevonden wordt. Enige hoogmoed kan men wel gebruiken om dit idee aan de man te brengen.

 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten