Menselijke kant belangrijker dan de goddelijke
Het testament van
Maria is een bewerking van het Engelse toneelstuk Testament dat oorspronkelijk in oktober 2011 het licht zag onder de
regie van Garry Hynes. In een monoloog beschrijft Maria, de moeder van Jezus,
haar gevoelens over de kruisdood van haar zoon. Hoewel die door zijn volgingen
wordt geprezen en als een vernieuwing van de wereld wordt gezien, heeft Maria
daar moeite mee. Ze wil daarom niet meewerken aan een persoonsverheerlijking.
Toibin begint zijn novelle in het huisje in Efeze waarin de
oude Maria beschermt dan wel bewaakt wordt door twee personen, waaronder een volgeling
van haar zoon, die graag het goddelijke verhaal uit haar mond wil optekenen. Maria
weigert en geeft haar eigen visie op de noodlottige gebeurtenissen die haar
eerder in haar leven overkwamen. Daarmee volgt de klassieke vertelling van het
bekende bijbelse verhaal over de kruisdood, maar ditmaal vanuit het perspectief
van de aardse moeder die zich verzet tegen de canonisering van de geschiedenis
Ze vindt steun bij Artemis, die behalve godin van de jacht ook die voor de
zwangere vrouw is. Maria wordt door haar beeld in de tempel opgebeurd:
‘En het volgende dat
ik me herinner is dat ik me omdraaide en het beeld van Artemis voor het eerst
zag: in het ene moment dat ik ernaar keek, straalde het beeld aanvaarding en
vrijgevigheid uit, vruchtbaarheid en genade, en misschien schoonheid, zelfs
schoonheid.’
Daarop volgt een reflectie van de moeder op haar gezin en
het gelukkige gezinsleven, dat niet lang mocht duren. In een wat gewone stijl
vertelt Toibin over de vriendschap van Maria met Mirjam en met Maria en Marta
uit Kana, zussen van Lazarus die door Jezus uit de dood werd opgewekt. Marcus gaat
naar Narazet en waarschuwt Maria dat dit niet zonder gevolgen kan blijven. Hij roept
haar op om naar Kana te gaan. Daar speelt zich het verhaal af over wonderlijke
verandering van water in wijn op een druk bezochte bruiloft . Maria zit naast
Jezus en probeerde contact met hem te maken maar voelt dat hij ver weg is. Haar
plan om hem daar weg te halen moet daardoor wel mislukken. In plaats daarvan trekt
Jezus in zijn eentje de bergen in.
Op aanwijzing van Marcus trekt Maria met haar naamgenote
naar Jerusalem. De laatste Maria is hoopvoller gestemd over de verandering van
de wereld dan de moeder zelf. Ze is getuige van een tafereel zoals dat later in
de geschiedenis nog vaak herhaald wordt: een onschuldige wordt geslachtofferd
om tegemoet te komen aan de wraakgevoelens van het volk. Terwijl Jezus aan het
kruis hangt, het uitschreeuwt van de pijn en andere kruizen om hem heen
omvallen, raadt Marcus aan de vrouwen te vertrekken om te voorkomen dat zij ook
het slachtoffer worden van wraak. De zus van Lazarus gaat terug naar Kana en de
moeder van Jezus neemt een boot naar Efeze om daar te sterven, waarmee we rond
zijn.
Pas aan het eind van het verhaal ervaarde ik meer emotie in
het verhaal. De lyriek die ons op de omslag door The Guardian beloofd is, doet zich pas echt voelen als de praktisch
ingestelde, maar liefdevolle Maria droomt dat zij haar zoon bij een waterput ziet.
Later ziet ze ook beelden van een oude man, een jongeman en een kind die
verwijzen naar de dood, die haar nabij is. Helaas heeft ze nooit veel
waardering gekregen voor de goddelijkheid die aan Jezus werd toegeschreven.
Voor haar bleef hij gewoon haar zoon. Gelukkig was er de troost van Artemis.
Het boekje is uitgegeven in een cahiervorm met een lintje erin
dat mooi past bij het bijbelse en wellicht ook verwijst naar de Schrift. Net als
De meester (2005) werd ook Het testament van Maria vertaald door
Anneke Bok.
Hier
mijn bespreking van De meester.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten