Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 18 juli 2016

Zachte wraak (2014), documentaire van Abbie Ginzburg


Onvermoeibaar strijder voor rechtvaardigheid

Zachte wraak heeft als ondertitel Albie Sachs en het nieuwe Zuid Afrika en is een mooi portret van advocaat, schrijver en anti-apartheidsactivist Albert Sachs, die in 1935 in Johannesburg geboren werd en zich zijn leven lang inzette om van Zuid Afrika een beter land te maken en daar ook persoonlijk een hoge prijs voor betaalde.

Abbie Ginzburg begint met de bomaanslag die op Sachs in de hoofdstad Maputo van Mozambique gepleegd werd door Henri van der Westhuizen, een medewerker van de Zuid-Afrikaanse veiligheidsdienst. Sachs overleefde ternauwernood en moest zijn arm missen. Een kunstarm legde hij na twee maanden weg. Later in de documentaire verzoenen de mannen zich met elkaar. Het is bijzonder dat Sachs zegt dat dit hem ook vrijer maakt. Met wraak schiet men niets op, zei Sachs al eerder. Zijn wraak is zacht en heet democratie.

Als zijn zoon Olivier hem vraagt over het ongeluk, wijst Sachs met de stomp van zijn arm naar de plaats waar het gebeurde, vlak voor zijn huis. Volgens Van der Westhuizen was de bom verkeerd geplaatst anders had Sachs morsdood geweest. Later horen we dat de bom voor een ander bedoeld was maar met zijn onderkoelde humor eist Sachs de bom voor zichzelf op.

Yvonne Mokgoro die net als Sachs lid was van het nieuwe Constitutionele Hof, zegt dat Sachs een voorbeeld is van het positieve in de wereld. Al op jonge leeftijd verzette Sachs zich tegen de macht van de blanken en hun superioriteitsgevoel tegenover de zwarten. Respect voor minderheden zat in zijn bloed omdat zijn grootouders uit Litouwen gevlucht waren vanwege het antisemitisme. Omdat hij nog maar zeventien jaar oud was stuurde men hem naar huis in plaats van naar de gevangenis.

Albie werd advocaat en zette zich in voor bewoners die de dupe werden van de apartheidswetten. In The Freedom Charter uit 1955 werd bepaald dat Zuid Afrika voor alle inwoners was, niemand uitgezonderd. Albie loopt rond in het museum in Soweto waar we afbeeldingen van ANC leiders zien die de Charter hebben opgesteld. Hij voelt zich zeer vereerd dat hij er zelf ook bij staat.

De gebeurtenissen in Sharpeville in 1960 vormden een kantelmoment in de geschiedenis van Zuid Afrika. Het ANC werd verboden en men mocht niets meer. Vanwege zijn hulp aan rechtelozen werd Sachs vastgezet. De celstraf was erger dan gedacht. Fantaserend dat hij naar het strand rende overleefde hij. In zijn boek The jail diary of Albie Sachs (1966) beschrijft hij zijn ervaringen. Volgens Nadine Gordimer verwoordde hij hierin wat duizenden meemaakten. Sachs raakte innerlijk gewond door het gevangenisleven en bewondert Nelson Mandela die 27 jaar straf kreeg opgelegd.

Sachs trouwde met zijn voormalige cliënt Stephanie Kemp in Londen na ontslag uit de gevangenis, maar lang duurde hun verbintenis niet. Nadat ze twee kinderen hadden gekregen, wilde Sachs terug naar zijn geboorteland. Het ANC stuurde hem echter naar Mozambique om te helpen het land te organiseren. Niemand was daar echter veilig. Sachs werd zoals vermeld zwaar getroffen door een bom. Daarvoor had hij nog een telefoongesprek met Oliver Tambo waarin hij zijn verbijstering uitsprak over het martelen van tegenstanders. Volgens hem vernietigde men daarmee zichzelf.

In Ierland werkte Sachs aan de statuten voor een nieuw Zuid-Afrika dat naderbij kwam door massale protesten in het Westen. De Klerk hief het verbod op van het ANC en liet Mandela vrij. In maart 1990 landde Sachs eindelijk in zijn geboorteland. Hij werd in de armen gesloten door zijn moeder.

Er wachtte een moeilijke taak om de vrijheid vorm te geven. Sachs werkte mee aan het opstellen van een grondwet, terwijl blanke extremisten angst zaaiden met gewelddadige acties. Na de dood van Chris Hani in 1993 was Sachs echt bang. De verkiezingen beteugelden verder geweld. Gordimer spreekt van een emotioneel moment om met zijn allen te gaan stemmen. Die betekende ook een bevrijding voor de blanken zegt een onderhandelaar namens de Nasionale Party. Hoewel de veiligheidsdienst algehele amnestie wilde, stelde men Waarheids- en Verzoeningscommissies in, die amnestie konden verlenen.

Het Constitutionele Hof, dat zich in een voormalige gevangenis in Johannesburg vestigde, schafte de doodstraf af omdat die in tegenspraak was met de mensenrechten en hief de bepalingen tegen homoseksualiteit waardoor in 2005 het homohuwelijk kon worden doorgevoerd. Hoewel men veel deed voor de armen en de daklozen, leeft de helft van hen nog steeds in sloppenwijken. Sachs trouwde opnieuw met een zwarte vrouw en kreeg met haar een zoon, Olivier. Het gevecht om de waarheid eindigt volgens hem nooit. Een ontmoeting met Van der Westhuizen leidde na veel praten tot verzoening. Sachs, die in 2009 afscheid nam als rechter van het Constitutionele Hof, zegt dat hij daardoor ook vrijer werd. Albie Sachs is, zoals Mogoro zei, een voorbeeld voor allen, vooral in de huidige tijd waarin eerder wraak dan verzoening aan de orde is.

Hier de trailer van Zachte wraak ofwel Soft vengeance in het Engels, hier een toespraak van Sachs getiteld Reconciling the past uit 2010, hier de inhoud van The Freedom Charter op Wikipedia.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten