Estafetteloper geeft het stokje door
Barack Obama veroverde in 2008 de harten van veel Amerikanen
en anderen door zijn boodschap om de maatschappij en meteen maar de wereld te
veranderen. Het verlangen van verandering bleek in de praktijk moeilijker te
verwezenlijken dan gedacht. In de vierdelige documentaire van Paul Mitchell met
de Nederlandse commentaarstem van Chris Kijne wordt op heldere manier
uiteengezet met welke hindernissen de jonge, dynamische president te maken
kreeg. Zijn belofte om Guantanamo Bay te sluiten, stuitte meteen al op
protesten tegen de komst van twee Oeigoeren naar Virginia en is nog steeds niet
ingelost. Niet alles in het leven is te plannen. Obama zegt zelf dat zijn pad
herhaaldelijk doorkruist werd door zaken die hij niet gepland had, maar dat dit
ook tot het presidentschap behoort.
Aflevering 1: 100 days
Meteen al kreeg Obama
te maken met de financiële crisis. Al tijdens de verkiezingscampagne liet hij
zich, onder andere door de sympathieke adviseurs Christy Romer en David Axelrod,
informeren over de gevaren daarvan, maar hij had geen idee dat die crisis zo
hard om zich heen zou grijpen. De werkloosheid liep sterk op en een derde van
de koophuizen stond onder water. Tijdens zijn intrede in het Witte Huis begin
januari 2009 zei Obama dat hij wilde verbinden, maar veel mogelijkheden daartoe
kreeg hij niet. Zijn plannen om de economie te stimuleren werden uitgekleed
door de Republikeinen. Tijdens zijn inauguratie op 20 januari was het weer
slecht en de toekomst oogde niet veel beter. Tijdens een toespraak van minister
Tim Geithner over mogelijke oplossingen voor de crisis op de huizenmarkt toonde
het televisiescherm een afbeelding met dalende beurskoersen, waaruit blijkt hoe
groot de macht van het geld is. Een voorstel om banken te nationaliseren was te
riskant, maar gelukkig gingen de banken toch weer geld uitlenen.
Vervolgens stortte de auto-industrie in. Die zette Obama
voor het blok. Hoewel het niet zijn vakgebied was, wilde hij Chrysler weer
levensvatbaar maken. Nadat eind juni 2009 de scherpste kanten van de recessie
af waren gesleten, probeerde hij een nieuwe energiewet door het Congres te
loodsen. Zes maanden later strandde die wet in de Senaat. De poging om tijdens
de klimaattop in Kopenhagen in december 2009 met China tot een vergelijk te
komen slaagde net aan, maar met de concessie dat er niets besloten werd over het
aantal graden dat de aarde ten hoogste mocht opwarmen. Tijdens een persconferentie
over de eerste honderd dagen zegt Obama dat hij verrast was dat hij de grootste
problemen heeft overleefd, dat hij ontzag heeft voor de uitgezonden militairen,
dat de mate waarin verandering mogelijk is hem ontnuchterd heeft en dat hij
zich nederig voelt over het presidentschap dat toch niet zoveel macht geeft als
gedacht.
Aflevering 2:
Obamacare
Na het stimuleringsplan voor de economie was het tijd voor de
beloofde verandering in de gezondheidszorg in een land waarin één op de zes
mensen niet verzekerd was. Obama zag het als zijn morele plicht om de wens van
Edward Kennedy voor een algemene ziektekostenverzekering in vervulling te doen
gaan. Zijn adviseur Axelrod had een dochter die zich vanwege een chronische
ziekte niet kon verzekeren en hem daarom scheppen met geld kostte. De
Republikeinen verzetten zich principieel tegen de plannen van Obama en noemden
het zelfs een machtsovername door de overheid. De Tea Party sprong bijna uit
haar vel, maar zijn wetsvoorstel werd aangenomen in het Huis van Afgevaardigden.
Omdat democraten in de Senaat twijfelden
strandde het voorstel toch. Parlementsvoorzitter Nancy Pelosi kwam met een
snood plan om de wet er toch door te krijgen. Obama zocht de Republikeinen op
en zei dat ze niet bang hoefden te zijn dat hij het communisme wilde invoeren. Vervolgens
zocht hij een akkoord met de katholieke kerk over de kwestie van abortus.
Hoewel dat er niet kwam, werd het voorstel tenslotte toch goedgekeurd. Het was
het beste moment uit de regeerperiode voor Obama, zegt adviseur Christy Romer,
al leidde het wel tot verdere polarisatie van de samenleving. Sarah Palin deed
weer van zich spreken. Haar haatdragende taal over de Obamacare leidde ertoe
dat volksvertegenwoordigster Gabrielle Giffords in 2011 in het hoofd geschoten
werd. Hoewel bij tussentijdse verkiezingen de Tea Party een stevige voet aan de
grond kreeg in het Congres, de Republikeinen grote winst boekten en Pelosi
plaats maakte voor Boehner, kon men de bereikte resultaten in de
volksgezondheid niet meer ongedaan maken. Tegelijk echter betekende de winst
van de Republikeinen dat verdere hervormingen in de tweede termijn er niet meer
in zaten.
Aflevering 3: Don’t
screw it up
Op het gebied van de buitenlandse politiek wilde Obama de
schade herstellen die George Bush had aangericht. Hij bezocht in juni 2009
Egypte om een nieuwe relatie met de Arabische wereld op te bouwen waarin
mensenrechten gerespecteerd werden. De Amerikaanse steun aan Murabak stelde hem
tijdens de Arabische lente voor een probleem. Terwijl minister van Buitenlandse
Zaken Hillary Clinton en minister van Defensie Robert Gates achter de dictator
stonden, zette Obama hem onder druk te zetten om op te stappen. Het leger liet de
president tenslotte vallen. Vervolgens was Khadafi aan de beurt. Die liet zich
niet zo gemakkelijk wegjagen. Het vereiste de inzet van bombardementen door de
NAVO, ingezet door Obama vanuit een bezoek aan Brazilië. Assad vormt weer een
ander probleem vanwege de complexe situatie met Rusland en Iran op de
achtergrond. Na een aanval met gifgas door Assad op zijn eigen bevolking wilde
Obama bombarderen, maar de Britten werkten niet mee. Obama koos voor een één-tweetje
met Poetin om alle chemische wapens uit Syrië weg te halen. Achteraf is Obama
daar trots op want militaire acties zijn, zoals gebleken is in Irak en
Afghanistan, soms moeilijk terug te draaien. Als IS echter sterker wordt,
fotograaf James Foley in het openbaar onthooft en ook in Irak voet aan de grond
krijgt is voor Obama de maat vol. Hij zoekt toenadering tot Iran en sluit, tegen
de zin van aartsvijand Israël, een akkoord over hun gebruik van kernenergie.
Obama is daar trots op maar betreurt het dat hij de oorlog in Syrië niet heeft
kunnen stoppen.
Aflevering 4: The arc
of history
De herverkiezing van Obama werd geholpen door het vinden van
Osama Bin Laden in Pakistan. Hoewel niet iedereen in zijn regering het eens was
over een actie zette Obama door en nam daarmee wraak op de aanslagen op de Twin
Towers. Daarnaast kreeg hij de vrouwen en de kiezers uit de etnische
minderheden weer op zijn hand door op te komen voor hun rechten. Een
schietpartij op een basisschool in Connecticut, waarbij vlak na zijn
herverkiezing twintig doden vielen, vergrootte zijn wil om de wapenverkoop aan
banden te leggen, maar de tegenstand was enorm. Obama was boos toen een amendement
niet werd aangenomen en omhelsde na een persconferentie de familieleden van de
slachtoffers op de basisschool. Hij zette zich verder in voor openheid over de seksuele
voorkeur in het leger en voor kinderen van illegale immigranten. De eerste
groep werd in de volksvertegenwoordiging op de wenken bediend, de tweede groep
moest door tegenwerking van Boehner wachten. Obama ziet zichzelf als een
estafetteloper die het stokje doorgeeft en zegt dat hun tijd nog wel komt, al
had hij er ook slapeloze nachten van.
In het laatste jaar speelde de rassenkwestie weer op. Blanke
politiemannen stonden tegen zwarten, die altijd al ingeprent kregen zich van
hun goede kant te laten zien als ze aangehouden werden. Dat nam niet weg dat
het verschillende keren uit de hand liep, onder andere in Ferguson, een
buitenwijk van St. Louis. Obama riep op tot rust en toonde uitgenodigde zwarte
activisten in het Witte Huis een lange boog die gebogen kan worden naar
rechtvaardigheid. In Charleston schoot een blanke man in een kerk onder andere
een dominee dood. Tijdens de herdenkingsdienst hield Obama een gloedvolle
redevoering, afgesloten met een ontroerende a capella versie van Amazing Grace.
Ondanks alle problemen die Obama op zijn acht jarige weg
tegenkwam blijft hij een stralend
hoogtepunt in de reeks presidenten die de rij gepasseerd zijn. Yes we can.
Hier
de pagina op de site van de BBC met daarop enkele clips, hier
meer informatie op de site van de VPRO.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten