Bewakers van Bemelen (2015), documentaire van Hans Heijnen

Weemoedige blik op verdwijnende dorpscultuur

Bemelen is een dorpje van vierhonderd inwoners in Zuid Limburg, niet ver van Maastricht. Het heeft te maken met alle nadelen van de moderne tijd, zoals leegloop, individualisering en afbrokkelende sociale zekerheid. Gelukkig zijn er in het dorpje nog wel mensen te vinden die de neergang willen tegenhouden. Voor zolang het duurt tenminste.

De weemoed die uit de documentaire Bewakers van Bemelen spreekt is groot. Pierre Pittie, die in het dorp de wandelende engel wordt genoemd, zegt dat hij liever niets wil veranderen maar dat het soms wel moet. Samen met zijn broer Willie en de geestelijk zwakke Paul van Melis houdt hij de sociale structuur zo goed mogelijk is stand, maar hij weet dat het einde nabij is. Na hen is er niemand meer die nog de vlaggen rond het voetbalveld zet, die de lunch organiseert ter gelegenheid van de harmonie die honderd jaar bestaat, maar ook al op instorten staat of die de pastoor bijstaat om de zieken te bezoeken. In de nieuwe tijd leeft ieder voor zichzelf, al is het niet onmogelijk dat er nieuwe verbanden ontstaan waar Pierre, Willie en Paul (en wij) geen weet van hebben.

Inmiddels doen zij hun sociale werk. Willie laat de hond van de voorzitter van de vogelwerkgroep uit, Paul is misdienaar in de kerk en brengt de kranten en de post rond, Pierre is terreinknecht van FC Bemelen (zie foto), dat eigenlijk te weinig elftallen heeft om aan de competitie mee te doen. Hij gaat ook ij  vaak op ziekenbezoek en zit anders bij Tiny, de gehandicapte vrouw van vrachtwagenchauffeur Servé, die een liefhebber van wielrennen op tv is. Bewakers van Bemelen doet denken aan Stiefbeen en zoon met Paul daarbij in de rol van Malle Pietje. Met net zoveel plezier en simpelheid als in de vroegere serie wordt het leven geleefd, al is de ondertoon een tragische. Ook een mooi uitgangspunt voor een film van Alex van Warmerdam.

De vrijmoedigheid waarmee over seks gesproken wordt is groot en komt vaak ter sprake in het huis van Tiny, van wie de man Servé altijd op de weg zit of op vakantie is naar Cuba, volgens Pierre om zich daar door de meisjes te laten verwennen. Servé is 67 jaar oud en heeft na zijn pensioen een tijdje thuis gezeten maar kon daar niet tegen en is weer op route gegaan. Als zijn vrouw naar bed gaat, kijkt hij naar seksfilms. Tiny wordt aanbeden door Paul, die een eigen vrouw heeft, die ook al vrij hulpeloos in haar stoel hangt. De broers Pierre en Willie wonen in het huis van hun moeder en zijn volgens Tiny altijd te verlegen geweest om aan een vrouw te komen. Willie leest dagelijks de overlijdensadvertenties in de krant om te weten wie er dood gegaan is. Voor Paul betekent een begrafenis een extra centje. Tiny noemt hem een seksmaniak. Dit blijkt ook wel uit zijn verhaal over tangaslipjes die hij op straat vindt. Seks is voor hem de kers op de pudding.

De documentaire wordt gemaakt ten tijde van de ziekte van José Vroemen, de zus van Servé. Pierre bezoekt haar vaak en vreest al dat ze wel eens kan overlijden tijdens de carnavalsoptocht. Hij heeft al bedacht dat dan de muziek in de buurt van haar huis uitgezet wordt. Dit gebeurt ook. Servé is niet aanwezig op de begrafenis. Er was een familiekwestie over een broer die overleed op het moment dat hij met vakantie was. José heeft hem dat nooit vergeven. Wellicht was dit de reden dat hij haar begrafenis meed.

Inmiddels is er weer een speeltuintje geopend in de nieuwbouwwijk met bewoners die weinig op hebben met de oud dorpscultuur. De kleindochter van Tiny speelt er. Tiny komt op haar scootmobiel aangereden, maar kan er niet in en blijft bij het hek staan, terwijl Pierre met het meisje schommelt. Wellicht dat er straks ook weer een schooltje komt. Pierre denkt dat niet meer mee te maken. Hij gaat er van uit dat hij nog zo’n drieduizend dagen te leven heeft en telt af. Het Limburgse liedje aan het eind maakt de weemoed compleet.  

Hier de trailer, die begint met Willie over zijn plannen als hij de loterij wint.