Moderne Russische schrijver analyseert de toestand van zijn
land
Victor Erofeyev (1947) is Ruslands meest vertaalde schrijver.
Hij behoorde vroeger tot de dissidenten en is tegenwoordig ook politiek actief
via een radioprogramma. In het begin van de documentaire Russian libertine zegt hij de meest vrije man in Rusland is, maar
dat is geen persoonlijke prestatie is, eerder iets ridicuuls. Rusland is ziek,
stelt hij, hetgeen geïllustreerd wordt door beelden van de snelle ontwikkeling
naar westerse luxe in de jaren negentig. Desondanks kan men ook van een ziek
land houden. Dit blijkt uit een discussie die de schrijver op de televisie
voert met een man die het niet kan hebben dat een ander kritiek op zijn land
heeft. Zelf vindt hij de gepolariseerde meningen in de extreem verdeelde
samenleving boeiend. Hij erkent dat dit eerder voor een schrijver dan voor een
lezer geldt.
Zijn broer zegt dat de haatgevoelens te maken hebben met de
onafhankelijkheid van Victor. In zijn radioprogramma riep hij op tot protest
tegen de vele zwaailichten die in Moskou op de weg te zien zijn en die vaak oneigenlijk
gebruikt worden, zoals door ambtenaren die snel aan de barbecue in hun datsja
willen. Hij belt in het programma met een verkeerskundige die vindt dat de wet
veranderd moet worden en dat ambtenaren niet een treetje hoger moeten staan.
In twintig jaar is er veel veranderd in Rusland. Er kwam een
markteconomie met Poetin als kat in de zak. Die kreeg steun omdat hij de mensen
een privéleven gaf, in ruil voor het feit dat ze hem en zijn politiek met rust
zouden laten. Volgens Erofeyev leidt deze constructie tot een zelfgenoegzaam
burgerbestaan met de nodige comfort en stabiliteit, terwijl oligarchen de
dienst uitmaken en paradoxaal genoeg de vrijheid verdedigen, al kwam Chodorovsky
in de gevangenis. Niet de vrijheid maar de onderontwikkeling is het grootste
probleem in Rusland, stelt Erofeyev. Rusland trekt de ramen naar de wereld dicht
om zichzelf te beschermen. Dit kan rampzalig uitpakken als de nationalisten de
macht krijgen.
Erofeyev groeide op in de Stalin tijd, met zijn hemd aan,
zoals dat genoemd werd als men voor het geluk geboren was, hoewel zijn moeder
dacht dat dit een vergissing was. Ze wilde haar zoon graag literatuur
bijbrengen, maar Victor wilde niet lezen. Zijn ouders waren beiden diplomaten
en woonden in de jaren vijftig in Parijs. Daarna vertrokken ze naar Afrika. Vervolgens
kreeg zijn vader vijf jaar een functie bij Unesco. Hij voelde zich eerder een
internationaal dan een Russisch ambtenaar. Erofeyev richtte eind jaren zeventig
het kritische tijdschrift Metropool op,
hetgeen zijn vader een hoge functie in de USSR kostte. Het voelt voor hem nog
steeds als vadermoord, al heeft zijn vader hem wel vergeven. Dat neemt niet weg
dat hij nog steeds bedroefd is dat de band met zijn vader die zo trots op zijn
zoon was, schade opliep.
Rusland is na het communisme het zelfvertrouwen kwijt
geraakt, zegt Erofeyev. De Russische ziel zoekt tastend naar een nieuwe
toekomst, maar het is nog steeds de onderdanige boerenmentaliteit die
overheerst en die zich graag laten overheersen door een autoritair leider, of
die nou Poetin heet of Stalin. Het mag niet publiekelijk gezegd worden dat de laatste
het land ten gronde richtte. Tijdens een lezing in het buitenland waarschuwt Erofeyev
voor de toenemende intimidatie van extreem rechts. Moordenaars lopen vrij rond
en het recht van de sterkste geldt. Voordat Medvedev aan de leiding kwam,
kregen de nationalisten al veel steun van de overheid. Tachtig procent van de
bevolking denkt minder liberaal dan Verenigd
Rusland. Wie zich niet kan aanpassen aan de markteconomie, sluit zich aan
bij de nationalisten. Het is dat die nog geen sterke leider hebben, maar ze
kunnen wel een dominante kracht worden. Erofeyev ziet Poetin zelfs als een
schild voor verdere polarisering. Hij pleit niet voor een revolutie want die
eindigt weer in een bloedbad. Eerder denkt hij dat acties zoals die tegen de zwaailichten
effect kunnen hebben. De creativiteit van zijn jonge dochter Maya ziet hij als
een bron van hoop voor een nieuw Rusland. Inmiddels zijn we twee jaar verder,
heeft Poetin met harde hand demonstraties onmogelijk gemaakt en is hij richting
het nationalisme opgeschoven. Wat de toekomst mag brengen, is zeer onduidelijk.
Hier de
site van het Movies that matter festival met daarop meer informatie en de
trailer.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten