Contactproblemen in een kille wereld waar iedereen voor
zichzelf leeft
De nieuwe roman IJstijd
van Maartje Wortel bestaat uit twee delen die zich afspelen in de periode
waarin hoofdpersoon James Dillard, bekend van Halfmens, in twee verschillende hotels leeft. In het eerste deel is
dat het Arena Hotel met vier sterren in Amsterdam Oost, in het tweede deel een
Stay Okay in dezelfde buurt (overigens las ik verschillende keren in het eerste
deel dat James in het Amstel Hotel verbleef). James Dillard is er in die tijd niet
op vooruitgegaan. Zijn liefde met Marie is beëindigd en de schrijverij heeft
hem geen succes gebracht.
IJstijd begint
veelbelovend. James bevindt zich in materieel gunstige omstandigheden, dat hij
champagne en kroketten kan eten, al komt die overdaad voort uit het feit dat
zijn ouders niet voor hem kunnen zorgen. Zijn moeder kan hem vanwege haar zaken
niet thuis bieden, zijn vader, een voormalig militair die op vredesmissie in
Bosnië is geweest, leeft samen met zijn eigen vader, half en half in Nederland
en op Hawaï.
Vanwege de contactproblemen die daar ongetwijfeld mee te
maken hebben, gaat James langs bij de praatgroep in de buurt. Hij steekt weinig
van de adviezen op maar ontmoet wel de ‘woest aantrekkelijke’ Marie in het
fietsenhok. James en Marie krijgen een verhouding met elkaar die niet
vanzelfsprekend is vanwege hun particuliere levensopvattingen. De naïeve
instelling van James is daarbij toonaangevend en wordt humoristisch en
origineel beschreven.
‘Ik bel je morgen, dan kunnen we misschien koffie gaan
drinken om het erover te hebben,’ zegt de uitgever als die James uitnodigt voor
een gesprek over een door hem te schrijven boek, waar James niet veel trek in
heeft. ‘Koffie drinken kan altijd.’ Het brengt James op het volgende droge commentaar:
‘Je hoeft maar één willekeurige koffiezaak in te lopen om te weten dat het waar
is.’ In de praatgroep houdt men de jassen aan, hetgeen James tot de
constatering brengt dat men snel weer weg wil, terwijl men daar juist komt om
samen te zijn. Zo zijn er vele zaken in de maatschappij die op tegenspraken
berusten.
De blik waarmee James naar vastgeroeste vormen kijkt, is
amusant. Hij raakt gemakkelijk in verwarring over zaken die voor anderen als
vanzelfsprekend gelden. Als kind al dacht hij dat de oppas, die hem op het hart
drukte dat hij in bed moest blijven liggen omdat hem dan niets kon overkomen, hem
vroeg te beloven dat er in bed niets kon gebeuren. Maartje Wortel leeft zich knap
in in de gesteldheid van een man, met seksuele onlust. Hij is wel een
vrouwelijke man, maar kent wel alle gevoelens die mannen over vrouwen hebben.
Zij blikt terug op de relatie tussen de anorexische Marie en
James, die ondanks zijn kinderlijkheid ook een charlatan is die anderen graag
het bos in stuurt. Ze kan dus zaken invoegen die voor de lezer nog niet aan de
orde zijn, zoals een tocht die het stel maakte naar een Zweeds eiland omdat
Marie dacht dat ze daar meer zichzelf kon zijn. Een dergelijk perspectief houdt
de aandacht vast, omdat het vooruit loopt op spannende avonturen die nog zullen
komen.
Helaas ontwikkelt het verhaal zich in het tweede gedeelte
nauwelijks verder. De relatie tussen James met Marie en het schrijven aan de
roman zetten zich voort zonder verrassende toon die in het eerste deel zoveel
indruk maakt. Het gaat mis in de relatie als Marie aan James vraagt wat hij
aantrekkelijk aan haar vindt en hij niet het juiste antwoord oplepelt. Het deel
over schrijven is niet veel meer dan een exposé over de betekenis van je naam
op de kaft te zien staan.
Het leven is geen gemakkelijke zaak in de romans van Maartje
Wortel. Men dient, zoals een beeldspraak luidt, te springen in het zwiepende
touw dat door anderen wordt vastgehouden en daartoe het juiste moment te
bepalen. Leven vraagt lef, maar ook daarmee is er geen garantie dat het goed komt.
Het blijft een hachelijke zaak, vooral als men zich doodstaart op de ander. Hoe
kan dat ook anders, zou ik zeggen, in een ijstijd als de onze, waarin maatschappelijke
ambities vervaagd zijn en iedereen alleen maar voor zichzelf leeft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten