Migratie: een ramp of een verrijking?
Wim Brands gaat met de van oorsprong Libanese journalist en
schrijver Amin Maalouf terug naar zijn geboortegrond. In 1976 ging Maalouf
vanuit Tripoli de bergen in om aan de burgeroorlog te ontkomen.
Maulof vertelt dat hij na een lange reis als journalist in
Azië in het voorjaar van 1975 terugkwam in Tripoli en lawaai hoorde op straat.
Hij keek uit het raam en zag een bus stilstaan en hoorde schoten. Daarna lagen
er opeens twintig lijken op straat. Dit incident, dat zich afspeelde op 13
april 1975, wordt wel gezien als het begin van de burgeroorlog. Hij beleefde
een moeilijke tijd als journalist voor zijn krant. Omdat hij geen partij wilde
kiezen, verliet hij met zijn gezin de stad en trok naar het dorp waar zijn
grootouders woonden. Daar vroeg hij zich af hoe het verder moest. Eerder was
het ondenkbaar dat hij, ondanks de vele migratie die er plaatsvond, zijn
geliefde Libanon zou verlaten, maar de oorlog gaf hem weinig keus. Hij reisde per
boot naar Cyprus en vervolgens naar Frankrijk. Inmiddels woont hij alweer 37
jaar in Parijs.
Brands vraagt naar zijn grootvader.
Maalouf zegt dat het fout of onvolledig was wat hij eerder
over de man hoorde. Tijdens een bezoek aan Libanon op een sterfdag van zijn
grootmoeder, ontdekte hij het archief van zijn grootvader dat hem een ander
beeld van de man gaf. Hij stierf in 1924. Ooit wilde hij in Cuba blijven wonen.
In 1912 zat hij samen met meisjes en jongens in een schoolklas hetgeen in die
tijd ongewoon was. Hij was een idealist, die Libanon wilde moderniseren. Maalouf
trad in zijn voetsporen, zowel wat betreft zijn dromen als zijn
teleurstellingen.
Brands zegt dat zijn romans beïnvloed worden door het
verschijnsel migratie, dat hij zich begeeft tussen verschillende culturen en
talen en dat zijn vriend Ariel Dorfman, een Chileens schrijver, zijn verlangen
naar harmonie roemde.
Diversiteit kan een ramp zijn maar ook een zegen, zegt
Maalouf. Het is maar hoe ermee wordt omgegaan. In Libanon ging het lange tijd
goed. Hij voelde de drang in zich om in literaire zin met dit onderwerp bezig
te gaan. Hij dacht eerst dat de wereld in dit opzicht anders was dan zijn geboorteland,
maar ontdekte dat de problemen van migratie in toenemende mate overal speelden.
De wereld is een lappendeken van verschillende culturen. De overeenstemming is
moeilijk te regisseren. Kinderen moet al geleerd worden met anderen om te gaan.
De ontheemden,
zegt Brands, gaat over een man die naar een stervende vriend gaat in Libanon en
daar zijn oude vrienden weer ontmoet die allemaal een verschillende achtergrond
hebben. Ondanks die verschillen hebben de mannen veel gemeen.
Maalouf beaamt dat. Het was zijn eigen ervaring in zijn
jeugd dat mensen verschilden, maar men
zag dat toen als een verrijking. Het is niet gemakkelijk maar wel belangrijk om
te accepteren dat een ander anders is, maar men moet een ander niet de eigen
normen opleggen.
Brands begint over het begrip identiteit volgens Maalouf.
Volgens Maalouf moet de identiteit niet uit één element
bestaan, maar uit verschillende. De samengestelde identiteit vormt de eerste
stap naar de ander.
Brands noemt de identiteit van Maalouf, zowel christen als Arabier,
een paradox.
Maalouf heeft geen standaardoplossing voor het probleem,
maar denkt dat migratie dat steeds meer in de wereld voorkomt, ons denken moet
transformeren omdat we anders in een hel terechtkomen.
Ik had meer concrete vragen van Brands verwacht,
bijvoorbeeld over de inburgeringscursus en het verplichte taalonderwijs, waarmee
Nederland eenzijdig aan allochtonen een norm lijkt op te leggen.
Komende donderdag houdt Amin Maalouf een lezing op Writers Unlimited, een
literatuurfestival in Den Haag.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten