Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 23 januari 2014

Filmrecensie: Burning Bush (2014), Agnieszka Holland



Brandende fakkels zetten zichzelf in voor onafhankelijkheid

In Burning Bush schetst Agnieszka Holland een indringend beeld van de toestand in Tsjecho-Slowakije na de inval van de Sovjet-Unie in 1968, waarbij Dubcek werd afgezet.
De film begint vijf maanden na de bezetting met de zelfverbranding van de 21-jarige geschiedenisstudent Jan Palach op het Wenceslasplein in het centrum van Praag op 16 januari 1969. Een omstander probeert hem te blussen. Jan roept nog om zijn aktetas en dat de man moet zeggen dat het geen zelfmoord was.

Rechercheur Jires houdt zich bezig met de zaak. Hij heeft de afscheidsbrief van Jan onderschept en leest die voor aan zijn chef, de kolonel. Jan schrijft dat er meerdere fakkels zullen branden als men niet binnen vijf dagen aan hun eisen voldoet. Jires gaat naar het ziekenhuis waar Jan zwaar gewond ligt, maar krijgt geen toestemming hem te verhoren.

Op de faculteit is men in rep en roer als men hoort over de zelfverbranding. Studentenleider Ondrej, die Jan eerder wegstuurde, wil een staking beginnen.

Dramatisch is de kennisgeving aan de moeder. Eerst wordt Jiri, de broer van Jan opgeroepen naar Praag te komen. Als die van de verpleging hoort dat de moeder van Jan nog van niets weet, stuurt men hem in een ziekenauto naar haar dorp. Als Jiri daar aankomt is de moeder net op de trein gestapt naar Praag om samen met Jan een jas voor hem te kopen. Als ze in de coupé zit, ziet ze het nieuws in de krant en is totaal van slag. Jiri Jan ontfermt zich over haar op een tussenstation. Samen gaan ze naar het ziekenhuis.  

Vladka (links op de foto), een jaargenote van Jan blijkt niet thuis gekomen. Haar vader Vladimir (in het midden) gaat haar zoeken met zijn collega, advocate Dagmar Burescova (rechts), die haar thuis afzette. Tenslotte vindt men haar in het kantoor. Ze was bij een vriend.

Van vrienden van Jan hoort Jirek dat hij een vriendin Hana heeft die podiumkunsten studeert. Hij haalt Hana over Jan uit te horen wie er nog meer in het complot zaten, maar zij kon niet verstaan wat hij mompelde. Jirek chanteert haar met een eerder vergrijp en laat haar op de televisie een oproep doen om de zelfmoordacties te beëindigen. De algemene staking die studentenleider Ondrej wilde organiseren, wordt hierdoor afgeblazen.

Vier weken later leest Vladimir in de krant dat Jan volgens parlementariër Vilem Novy een pion was van de Westerse geheime dienst. De moeder van Jan gaat op advies van Ondrej naar Dagmar om een rechtszaak te beginnen.

Vijf weken na de dood van Jan Palach brandt een tweede fakkel, Jan Zajic. Omdat de regering de zaak in de doofpot wil stoppen, begint Dagmar, ondanks veel weerstand van haar man Radim, die ziekenhuisarts is, een proces tegen Novy. De waarheid staat voorop. Daartoe polst ze eventuele getuigen. Van haar assistent Pavel hoort ze dat Novy zelf in de oorlog bij de BBC werkte. Dagmar krijgt informatie van een professor dat Novy na een verblijf in de gevangenis bij de KGB werkte. Jires waarschuwt Dagmar, dat pamfletten met de afscheidsbrief van Jan Zajic in haar kantoor werden gedrukt. Dat had Vladka gedaan.

Zeven maanden na de dood van Jan Palach zijn demonstraties tegen de regering verboden en is het politiegeweld toegenomen. Dagmar krijgt ook klappen, die door haar man in het ziekenhuis behandeld worden. Bij een inval in het studentenkwartier van Ondrej worden papieren in beslag genomen. Vladka zit in de gevangenis. Haar vader wordt gemanipuleerd en zet tegen de wil van zijn dochter zijn handtekening om haar vrij te krijgen, maar Vladka vlucht. Jires gaat op vakantie, maar die komt niet meer terug. De woning van Dagmar wordt in de gaten gehouden. 

Acht maanden na de dood van Jan Palach vindt het proces plaats tegen Novy, maar de verdachtmakingen zijn ook toegenomen. De moeder van Jan is in een inrichting opgenomen, de man van Dagmar wordt berispt, neemt later ontslag en wordt huisarts, de enige getuige komt niet opdagen, de rechter staat onder druk om overgeplaatst te worden.

Dagmar besluit dan maar het gevangenisdossier voor te lezen maar dat blijkt door Vladimir weggehaald en aan de autoriteiten gegeven. Bij toeval komt Pavel erachter dat er radio opnames bestaan van de lezing van Novy vanwege wedstrijden van een duivensportvereniging. De radiobaas laat Dagmar de opnames horen en wil getuigen. Dat houdt niet in dat zij daarmee een punt hebben. De rechter krijgt het vonnis ‘onschuldig’ door de autoriteiten uitgereikt en leest het voor om haar eigen hachje te redden. 

Jiri hoort dat ook het graf van Jan weg moet, vanwege provocaties die door het regime zelf zijn opgezet. Het is schrijnend te zien dat de moeder van Jan met bloemen naar zijn graf komt dat inmiddels geruimd is

De serie is traditioneler dan de eveneens driedelige serie Unsere Mütter, Unsere Väter, maar daarmee ook diepgaander. Vooral de vasthoudendheid van Dagmar is ontroerend om te zien.
De oude archiefbeelden lopen bijna onmerkbaar over in de filmbeelden. De stemmige en af en toe spannende muziek verleent nog meer kracht aan dit indringend verfilmde drama over een aangrijpend moment uit de Europese geschiedenis. Gelukkig vormden de demonstraties van twintig jaar later het begin van een politieke lente. Dagmar werd minister van Justitie. In 1991 kreeg Jan Palach postuum de Masaryk orde voor zijn diensten aan zijn land. De brandende fakkels, in totaal een stuk of tien, waren niet voor niets geweest.  

Hier de trailer van deze driedelige HBO-serie.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten