Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 20 januari 2014

Misha enzovoort (2014), documentaire van Cherry Duyns



Ontroerend portret van een dementerende jazzorkestleider

Cherry Duyns reist mee met de Instant Composers Pool naar Londen. Dit orkest wordt sinds 1967 geleid door pianist en componist Misha Mengelberg en treedt een week lang op in jazzclub Vortex. Het bijzondere is dat het de laatste optredens worden voor Mengelberg die aan dementie lijdt. Het reizen wordt hem te zwaar.

Misha enzovoort is, vanaf de aankomst van de orkestleden in de lobby van het hotel waar Misha samen met zijn vrouw verblijft, een ontroerend portret van een man die leefde voor zijn muziek. Het is verademend dat men gewoon zichzelf blijft, grapjes maakt, een Guinness drinkt, de toestand licht opvat. Mengelberg krijgt hulp van de manager van het orkest die hem in zijn rolstoel voortduwt en hem naar de piano helpt. Hij legt zijn loopstok op de toetsen en speelt daarmee. Deze sympathieke Olie B. Bommel-achtige verschijning was altijd al wars van conventies en inmiddels in gevecht is met zijn brein dat hem in de steek laat. Zijn spel is onvoorspelbaar geworden, maar zijn aanwezigheid daarmee nog niet onbelangrijk.   

Cherry Duyns praat met de afzonderlijke orkestleden uit verschillende landen over hun gevoelens ten opzichte van hun eerste man. Mantelmuzikanten, noemt Duyns hen.
Drummer Han Bennnink medeoprichter, die al sinds 1959 met hem samenspeelt, gaat het verlies aan het hart, net zoals de andere orkestleden. Hij wil het kleine geluk koesteren om Mengelberg erbij te hebben zolang dat nog gaat. Ze waren nooit echt close, zegt hij, zo was Mengelberg niet. 

Trombonist Wolter Wierbol zag de paniek in de ogen van Mengelberg al toen ze een aantal jaren eerder op tournee waren in de Verenigde Staten en met de trein reisden. Mengelberg vroeg toen opeens of ze in Zeeland waren. Collega klarinettist Ab Baars zegt dat Mengelberg van verwarring en gekte houdt. Hun stukken zijn sterk gebaseerd op een vorm en dat werd een probleem toen Mengelberg de schema’s kwijt raakte. Bassist Ernst Clerum vindt zijn composities moeilijk te doorgronden. Met zijn vingers kon hij het onmogelijke. Dat is nauwelijks na te doen.

Cellist Tristan Honsiger zegt dat de vraag of hij al dan niet meedoet een gepasseerd station is. Han Bennink brengt daar tegen in dat het niet lachwekkend moet worden. Klarinettist Tobias Delius vindt het goed dat Mengelberg niet tegen zijn wil optreedt. Als hij er geen zin in heeft, dan speelt hij niet mee. Trompettist Thomas Heberer zegt dat Mengelberg in deze moeilijke tijd dicht bij zich zelf kan blijven omdat hij zich niet gebonden acht aan conventies. Hij was altijd raadselachtig, meester van de camouflage. Violiste Mary Oliver heeft de tranen in haar ogen als ze over Mengelberg spreekt, de mond van Ab Baars trilt als Duyns vraagt hoe hij het vindt dat dit het laatste gezamenlijke buitenlandse concert is.

Tijdens het diner in het hotel praat men na over het verleden. Over andere muzikanten als John Cage en Duke Ellington. Mengelberg is niet zo onder de indruk, hoewel men hem zegt dat hij een fan van de laatste was. Tijdens het laatste concert op de zaterdagavond fluit Mengelberg mee met De sprong, o romantiek der hazen.  

Cherry Duyns vraagt Mengelberg of hij het verschil ervaart tussen spreken en muziek maken. Dat laatste gebeurt gewoon, zegt Mengelberg. Er komt dan iets vrij, dat oplucht. Ze bekijken een fotoboek van het orkest. Duyns helpt met het herkennen van de leden. Mengelberg denkt dat het orkest wel doorgaat. Ze laten zich niet kisten door het verlies van hem, al was het wel zijn levenswerk. Hij signeert het boek in bibberige letters met ‘Misha enzovoort’. Dat Mengelberg kan er wel af. Zo is het een onschuldig geheel.

Dementie is een lousy disease, zoals in de documentaire wordt opgemerkt. Het is ontroerend om te zien hoe goed men ermee omgaat.

Hier de trailer.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten