Minderheden dienen niet gediscrimineerd, zei Jesse Owens
Jesse Owens was de jongste van tien kinderen uit een gezin
van zwarte pachters uit Alabama. Op het dieptepunt van de financiële crisis zag
hij zijn kans om zich te onderscheiden in de atletiek, die als de meest
heroïsche sport werd beschouwd. Tijdens jaarmarkten werden overal al
loopwedstrijden gehouden, zo laten prachtige oude filmbeelden zien. Voor Owens
was lopen een daad van vrijheid. Zijn gymnastiekleraar zag zijn talent en
trainde hem. Hij nodigde hem ook uit aan tafel waarmee hij de jongen tegelijk
tafelmanieren bijbracht.
Eind middelbare school maakte Owens naam. Verschillende universiteiten
wilden hem hebben, maar Ohio State lijfde hem in. Zijn trainer liet hem lopen
op muziek om zijn ritmegevoel te versterken. Zwarten werden niet in restaurants
noch op de campus toegelaten, maar Owens vereffende dat met prestaties op de atletiekbaan
en betaalde daarmee kwaad met goed. Als leider van het atletiekteam in 1935 vestigde
hij, ondanks een rugblessure door een val van een trap, in Ann Arbor drie
wereldrecords. Hij werd daarmee de Amerikaanse hoop voor de elfde Olympiade,
die eerder aan Berlijn was gewezen. Aangezien Hitler inmiddels in Duitsland de
dienst uitmaakte, wilde Goebbels van de Olympische Spelen een promotie voor de
Nazi’s maken.
Owens maakte inmiddels furore in Californië. Hij had veel
vrouwelijke fans waaronder Quincella Nickerson. Zijn vriendin Ruth was boos en
eiste dat Owens terugkwam. In sportief opzicht werd hij voorbijgestreefd door
de zwarte Peacock die de Amerikaanse favoriet werd voor goud op de Spelen. Owens
koos eieren voor zijn geld en trouwde met Ruth.
Inmiddels was er een discussie in Amerika op gang gekomen
over deelname. Roosevelt zag niets in een boycot en werd daarin gesteund door
Avery Brundage van het Amerikaans Olympisch committee. Owens was van mening dat
de VS niet moesten deelnemen als in Duitsland minderheden gediscrimineerd
werden, zoals sinds de invoering van de Neurenberger wetten gebeurd was, die
joden discrimineerden, maar zijn trainer haalde hem over toch te gaan.
Op 15 juli 1936 vertrok een schip met de Amerikaanse ploeg,
waarin ras niet telde. Berlijn hing vol met hakenkruizen en Olympische vlaggen.
De Spelen werden met veel ceremonieel geopend door Adolf Hitler. Historica
Margaret McMillan zegt die bedoeld waren om de superioriteit van het arische
ras te bewijzen. Volgens een ooggetuige van de Amerikaanse ploeg kregen de
vrouwen duivenpoep in hun haar, omdat de 25000 duiven schrokken van kanonschoten.
Goebbels zag de deelname van Owens aan de 100 meter niet
zitten. Men liet toch ook geen gazelle meedoen, riep hij. Hitler wilde Owens
tot verbijstering van de Amerikaanse media na afloop niet feliciteren met zijn
overwinning. Na zijn winst bij het verspringen liep hij een rondje met zijn
blanke rivaal Lutz Long. Tijdens de 200 meter was het Duitse publiek op zijn
hand, maar de Nazi’s waren razend en wilden niet dat er joden deelnamen aan de
estafette. Owens werd ingezet. Een zwarte was minder erg dan een jood. Owens had
na zijn vierde gouden medaille te doen met zijn collega’s maar hij bleef
beleefd en liet niet het achterste van zijn tong zien.
Na Berlijn volgde een Europese tournee, maar in Londen hield
Owens het circus voor gezien. Hij wilde na drie maanden bij zijn vrouw zijn en
vertrok naar Amerika. Brundage schorstte hem, maar dat deerde Owens niet. Hij werd
geëerd door het Amerikaanse publiek al bracht hem dat geen maatschappelijk
voordeel. Er was geen hotelkamer voor hem en zijn vrouw beschikbaar, laat staan
een rol in een Tarzan film. Om geld te verdienen liep hij tegen paarden en begon
met tapdance en stomerijen, maar raakte failliet door belastingschulden.
Midden jaren vijftig dook hij weer op in televisieshows. President
Eisenhower benoemde hem als goodwill ambassadeur in het buitenland. In de jaren
zestig verzilverde hij zijn status met opbrengsten uit reclames. In 1980 stierf
hij op 66-jarige leeftijd aan longkanker en een gebroken hart.
Hier
een vraaggesprek met de zwarte filmmaakster Laurens Grant over American Experience:Jesse Owens.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten