Voor de achttiende keer op rij wordt de Debuutprijs uitgereikt,
dit jaar onder de bezielende leiding van Oscar Kocken en Abdelkader Benali. Kocken
trapt af in het sfeervolle Diligentia Theater in Den Haag. Hij wil weten wie
alle drie boeken gelezen heeft, wie geen en vraagt zich af wat die laatste categorie mensen
hier eigenlijk doet, waarmee hij meteen zijn inslag als cabaretier verraadt.
Vervolgens roept hij voorzitter van de vakjury Casper
Markesteijn naar voren, die vertelt over de inzendingen voor dit jaar. Het beloofde een matig jaar te worden met veel chicklit, maar de oogst werd langzaam
beter en de genomineerde debuten zaten bij de laatste lading. Uiteindelijk las de
vakjury meer dan honderd boeken met heel verschillende stijlen en thematieken. Op
de vraag van Kocken waarom men niet vijf debuten nomineerde, antwoordt hij dat
drie boeken al veel is, zoals uit de reactie uit de zaal bleek. Het mooie van
de prijs is dat men de uiteindelijke keuze aan de lezers overlaat en dat de
jury niet rollebollend over straat hoeft. Tegelijk is de prijs daarmee propaganda
voor het lezen.
De genomineerden worden voorgesteld in een filmpje en
vervolgens aan de tand gevoeld door Kocken. Hanneke Hendrix schrijft in een
Nijmeegse kroeg. Ze heeft zelfs een naamplaatje onder de tafel waaraan ze werkt.
Als ze een bepaald aantal woorden geschreven heeft, mag ze van zichzelf een
beloning in de vorm van koffie of soep. Ze oogt vrolijk, maar noemt zichzelf
piekerig en vindt het leven zinloos. Schrijven maakt het alleen maar erger,
zegt ze. De verjaardagen is ook
genomineerd voor de Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs 2013.
De Vlaming Christophe Gerrewey bevindt zich in de
bibliotheek van Gent, waar alle wereldliteratuur staat die hij voor een groot
deel gelezen heeft. Hij is architect en ziet veel overeenkomsten tussen een
gebouw en een boek. Hij schreef Op de
hoogte in een vakantiehuisje in zijn woonplaats en volgde een discussie op Leestafel tussen twee dames die zijn
debuut overbodig vonden. De nominatie heeft zijn leven niet veranderd maar hij
is wel onder de indruk, bijvoorbeeld van het feit dat er twee presentatoren
zijn.
Shira Keller komt uit Amstelveen. Ze is enig kind van ouders
die altijd thuis waren. Haar vader was violist en haar moeder bekwaamde zich in
het schrijven. Hoewel ze veel aandacht kreeg, zat ze het liefst in een hoekje
te schrijven. Dat doet ze nog steeds het liefst, tegenwoordig in een klein
Zwitsers dorp waar ze met haar man, een goochelaar, woont. Ze is ook
theatermaker, maar schrijven zit haar meer op de huid. Ze heeft er een haat-liefde verhouding mee. Ze geniet als het lukt, maar heeft er anders de pest over
in. Sinds M. in de winkel ligt is het
boek niet meer van haar. Ze was erover verbaasd dat het einde een lezer
ontroerde.
Na de pauze ondervraagt Abdelkader Benali de drie
genomineerden. M. gaat over een
verhouding van een scholiere met een docent, een onderwerp dat gemakkelijk kan
ontsporen. Keller vindt dat zoiets niet van het onderwerp afhangt, dat in haar
hoofd binnenkwam. Ze vond het beroep van beeldhouwster voor de scholiere passend.
Benali wil weten of het niet moeilijk was de relatie niet te veroordelen.
Keller vindt het altijd moeilijk iemand te veroordelen. Ze wil de ander begrijpen.
Ze zoekt in het schrijven de grens op van wat er mogelijk is.
In De verjaardagen
komt geen normaal mens voor, zegt Benali. Hendrix werpt tegen dat de loodgieter,
de stiefvader van Boris, toch redelijk normaal is. Achter het boerenbont is het
allemaal zwart en rot in het dorp waarin het verhaal zich afspeelt. In
werkelijkheid is dat Grubbenvorst in Limburg. Het is daar zoals het klinkt,
zegt Hendrix. Men wordt er gestraft voor roekeloos gedrag, vindt Benali. Volgens
Hendrix moet men het verhaal niet relateren aan het dorp. Dat vormde meer een
snelkookpan waarin het verhaal opgediend wordt. Ze dook met veel plezier in de
hoofden van de kleurrijke personen. Ze genoot ervan het gruwelijke einde te
schrijven. Een verhaal moet niet kabbelen, daarom bedacht ze een
treinontsporing.
Benali vraagt Gerrewey over het overkoepelende thema in de
drie debuten, de liefde die aanleiding geeft tot gedonder. Waarom heeft hij
zijn geliefde geen brief geschreven? Misschien heb ik dat wel gedaan, zegt
Gerrewey nuchter. Hij voorkwam dat het larmoyant werd door andere zaken in te
brengen, uit te weiden. Benali begint over Ikea. Of dat niet de last uitdrukt van
de westerse mens. Gerrewey vindt het niet gemakkelijk daar een antwoord op te
geven. Het is ook wel aangenaam rond te lopen tussen de goedkope rommel en het
verveelde publiek. Benali vraagt of hij het einde, waarin de rollen worden
omgedraaid, voelde aankomen. Gerrewey kan zich dat niet meer precies
herinneren. Het is alweer twee jaar geleden dat hij het boek schreef.
Oscar gaat meteen door op de kwaliteit van de tafeltjes, waar de genomineerden achter zitten (zie foto). Ze zijn in ieder geval allemaal hetzelfde, zegt Gerrewey droog. Inmiddels is het tijd voor het juryrapport, voorgelezen door Markesteijn van DordtLiterair. In zijn inleiding zegt hij dat iedereen tegenwoordig zijn zielenroerselen op papier kan toevertrouwen maar dat de debuten op de longlist nog bij echte uitgevers onderdak vonden. Hij noemt de vijftien namen van de longlist, waaronder Murat Isik, en hoopt dat zij ook eens in de prijzen zullen vallen. Vervolgens leest hij quotes voor van lezers over de debuten. Daarbij begint hij steeds met een kritische reactie. Over M.: goed geschreven maar de inhoud boeit me niet, over Op de hoogte: eindeloze zinnen met veel gezeur, over De verjaardagen: pakkende stijl, maar psychologisch gezien ongeloofwaardig.
De prijswinnaar wordt bekend gemaakt door Erik Menkveld, de winnaar
van vorig jaar. Hij vertelt dat hij die avond gespannen was, dat het bijbehorende
beeldje, dat bij hem op de piano staat, loodzwaar was, dat hij na afloop veel signeerde, dat zijn kinderen onder de indruk waren en dat hij sindsdien
thuis meer respect ontmoet. Hij heeft het geld, 10.000 euro, gebruikt om minder
les te geven en meer te schrijven. Zijn nieuwe boek is op de helft.
Jongejan van Academica, die niet buiten dienst is, maar de
buitendienst aanstuurt, meldt dat het geldbedrag niet belastingvrij is, maar
dat die kan worden ontdoken door het te vermelden als oeuvreprijs. Waarvan
akte. Kocken wijst op de camera van de Avro aan de zijkant.
Shira Keller (zie foto) blijkt de gelukkige. Ze zegt dat het de meest
zenuwslopende dag van haar leven was, dat de prijs een bevestiging is voor het
schrijven en ook voor haar persoon. Ze draagt de prijs op aan haar moeder, die
zoals Kocken eerder zei, wellicht ooit ook nog eens op dit podium komt te
staan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten