Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 16 september 2013

Britta Böhler over De beslissing, VPRO-Boeken, 15 september 2013



Wat te beslissen als je de gevolgen ervan niet kent?

De bekende advocate Britta Böhler is verrassend genoeg ook schrijfster. Ze schreef De beslissing over een gewetensstrijd van de Duitse schrijver Thomas Mann (1875-1955) gedurende drie dagen in 1936 over zijn publiekelijke houding tegenover de nazi’s.
Mann leefde al sinds 1933 nauwelijks meer in Duitsland en vestigde zich in 1936 definitief in Zürich. Later vertrok hij naar de V.S. Gevluchte schrijvers werden in Duitsland niet graag gezien.

Wim Brands wil weten wanneer de uit Duitsland afkomstige Böhler de romans van Thomas Mann las.
Böhler zegt dat ze ermee opgroeide. Ze begon op twaalf- of dertienjarige leeftijd met de Buddenbrooks, de meest simpele roman van Thomas Mann over een familie in de negentiende eeuw. Daarna las ze andere romans als Doktor Faustus, Der Tod in Venedig en Die Zauberberg. Dat laatste boek is nog altijd haar favoriete roman. De Buddenbrooks stond nogal ver van haar bed. Haar liefde voor Mann ontstond ook niet door zijn romans, maar door zijn dagboeken, die hij gedurende zijn leven schreef en waarvan die in de periode tussen 1918 tot 1920 en die vanaf 1932 tot zijn dood bewaard zijn gebleven. In zijn dagboeken waarin hij vrij eerlijk over zichzelf schreef, werd hij een persoon voor haar met menselijke eigenschappen zoals slapeloosheid en buikpijn na een maaltijd die niet goed gevallen was.

Brands vergelijkt het met een advocaat die alle stukken gelezen heeft en tijdens de ontmoeting met de verdachte een mens van vlees en bloed aantreft, .
Böhler kan zich daarin wel vinden.

We zien een fragment uit het Polygoon journaal waarin Thomas Mann zich tijdens een bezoek aan Nederland in 1947 denkt dat Nederland spoedig zal herstellen van de oorlogsschade en hoopt dat het zal bijdragen om Europa in sociaal humanistische zin te reconstrueren.
Böhler vindt het fascinerend om hem te horen. Hij las hij zijn toespraak voor, terwijl hij bijna onophoudelijk naar de camera keek.

Brands komt ter zake over de opstelling van Mann in 1936 tegenover Hitler en zijn trawanten.
Böhler zegt dat Mann zich tot die tijd niet publiekelijk tegen de nazi’s had uitgesproken, maar dat de omstandigheden hem gedurende drie dagen in dat jaar daartoe dwongen. Hij stuurde een brief naar de krant, maar haalde die weer terug omdat hij meer bedenktijd wilde. Verschillende bijzaken speelden een rol zoals zijn huis in München dat hij zou moeten opgeven als hij het regime zou veroordelen en de gevolgen voor zijn Duitse uitgever.

Böhler zegt dat de situatie in 1936 allerminst duidelijk was en vergelijkt dat met de huidige houding tegenover de toestand in Syrië. Het is moeilijk te zeggen wat een goede beslissing is. Ze zou zelf niet weten wat ze zou doen als ze in de schoenen van Obama stond. Wellicht had ze dan meer informatie op grond waarvan ze een beslissing zou kunnen nemen over een vergeldingsactie voor het misbruik van chemische wapens. Ook klokkenluiders kampen met zo’n dilemma. Moeten ze wegkijken, ontslag nemen of hun bedrijf verraden?

Brands zegt dat Mann uiteindelijk de brief niet publiceerde.
Böhler kreeg meer begrip voor dat standpunt naarmate ze er meer over nadacht. Een zwart wit keuze is gemakkelijk, maar het grijze gebied daartussen maakt een beslissing lastig. Wij mensen hebben het daar maar moeilijk mee.

Brands houdt de roman nog eens in de hoogte en zegt dat die vragen oproept.

Hier het fragment uit 1947 waarin Thomas Mann de Nederlanders toespreekt op een manier die zijn actualiteit nog niet verloren heeft.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten