Jeroen Jeroen (2012), documentaire van Petra Lataster-Czisch en Peter Lataster

Beklemmende beelden uit het leven van een laagfunctionerende autist

De documentaire Jeroen Jeroen gaat over een vijftienjarige autistische jongen die verstandelijk op het niveau van een vierjarige functioneert en dagopvang krijgt in Kampen.

Petra Lataster-Czisch en Peter Lataster filmen vierentwintig uur uit zijn leven. Ze doen dat zonder commentaar met beklemmende beelden die voor zichzelf spreken. Een duidelijk voorbeeld van opvoedingsnood.

In het begin van de documentaire zien we Jeroen op een besloten speelplaats. De ondeugd probeert een skippybal in een boom te werpen die buiten de hekken staat. Als dat eenmaal gelukt is, klimt zijn vaste begeleider Kevin in de boom om de bal eruit halen. Die blijkt ook nog lek. Dit was eens maar niet meer, roept de gemoedelijke begeleider de jongen toe.

Vervolgens krijgt Jeroen binnen zijn drinken en banaan. In een plastic beker en op een plastic bord, want hij heeft nogal losse handen. Hij probeert een ruzie uit te lokken met een jongere jongen, die wat verderop zit. Als hij stukjes banaan in zijn richting spuugt, gaat Kevin tussen hen in zitten. Later die dag stuurt hij Jeroen naar de speelplaats omdat hij niet wil puzzelen. Als Jeroen zich daar uitkleedt moet hij in de isoleer, maar daar leert hij weinig van. Als hij eruit komt gooit hij de puzzelstukjes door de ruimte. Omdat hij die niet wil opruimen, moet hij weer naar buiten.

Het is bewonderenswaardig hoeveel geduld Kevin met Jeroen heeft, al begrijpt hij zelf niet waarom Jeroen zo onhandelbaar is. Een collega oppert dat het misschien door de komende paasdagen komt. De volgende dag werpt Jeroen om te beginnen zijn tas op het plein. Dat belooft weinig goeds. Kevin spreekt er met zijn collega’s over. Spelen met scheerschuim werkt misschien. Kevin en Jeroen smeren elkaars gezicht in. Dat werkt, maar voor hoelang?   

Tussendoor zien we Jeroen bij zijn moeder Anita, ook al zo’n engel. Uit de zinnen die Jeroen herhaalt over zijn vader begrijpen we dat zijn ouders gescheiden zijn en dat de moeder er alleen voor staat, in ieder geval een groot aantal dagen van de week. Tijdens het avondeten gaat het nog wel, maar in de ochtend als ze wachten op het busje dat Jeroen ophaalt wordt het dramatisch. Tanden poetsen, schoenen aantrekken, het kost Anita veel moeite haar zoon tot de orde te roepen. Op allerlei manieren probeert ze hem kalm te houden, maar ze kan niet verhinderen dat hij haar schopt terwijl ze hem op de bank vasthoudt. De kijker die ervaring heeft met opvoedingssituaties voelt dat de grens van het aanvaardbare angstwekkend dichtbij komt en af en toe overschreden wordt. Bij de deur gooit Jeroen nog net niet het wijnrek door de kamer. Ik neem aan dat Anita wel even moest bijkomen nadat haar zoon met het busje vertrokken was.  

Achteraf vroeg ik me af wat de invloed was van de camera, die op hem gericht stond. In de aftiteling staat dat Jeroen inmiddels vierentwintig uurs zorg krijgt en dat het goed met hem gaat.

De documentaire is opgedragen aan de ouders van Jeroen en alle medewerkers van Philadelphia Zorg. De titel duidt wellicht op echolalie, de herhaling van zinnen, die uit de mond van Jeroen komen.  

Hier het fragment waarin Jeroen tijdens de drinkpauze een andere jongen plaagt, hier meer info over de documentaire, hier een artikel in de Volkskrant over de werkwijze van de Latasters.