Europa is van, door en voor het grootbedrijf
Aan het eind van de week gaan de Duitsers naar de stembus.
Ze kiezen niet alleen een Bondskanselier, de verkiezingen hebben ook veel
invloed op de toekomst van Europa.
VPRO-Tegenlicht ging op zoek naar personen die daar een
mening over hebben. De inmiddels bekende commentator Ewout Engelen is reisleider
in een naar zijn zeggen onbekend gebied. Hij bekijkt op de laptop de uitlatingen
van de geïnterviewden, legt uit, geeft commentaar.
De reis begint in New York, waar George Soros woont, een
rijke investeerder, die in de New York Review of Books van september 2012 een verrassend artikel
schreef over de Eurocrisis. Hij stelde een uitweg voor door het, tegen zijn
zin, leidende Duitsland eruit te laten stappen. De Eurolanden bestaat, zo
betoogt Soros, uit crediteuren en debiteuren. De eersten bepalen het beleid en leggen
de laatsten hun wil op. Maar op deze manier komt er nooit een oplossing. De schulden
zijn het gevolg van de manier waarop de Eurozone tot stand is gekomen. Het Noorden
mist begrip voor het Zuiden. Dat is politiek gevaarlijk vanwege de wrok die
gevoeld wordt in het Zuiden.
Soros ziet twee oplossingen. De eerste is om binnen de
huidige regels het proces te corrigeren, maar dat is iets van lange adem, het
tweede is een aanpassing van de wissellkoersen. Als Duitsland de Eurozone
verlaat komt er meer ruimte voor andere, zwakkere landen om te concurreren.
Op de beurs van Frankfurt zegt Dirk Müller, een befaamd
beursanalist, dat het taboe is te praten over flexibele valuta en een exit van
Duitsland. Alternative für Deutschland (AfD) zet daar echter op in. Ze willen
niet uit de EU maar menen dat een exit van Duitsland uit de Eurozone de beste
oplossing is voor iedereen. Ook voor Duitsland omdat de Euro een te zwakke munt
is voor de Duitse export van hoogwaardige industriële producten. Europa dient
voor de burgers te zijn en daarom decentraal georganiseerd te worden in regio’s.
Iemand die een eenheidsworst voorstaat is een vijand van Europa.
Engelen meent ook dat de Euro op een mislukking is
uitgelopen. Het heeft verarming gebracht, twisten en de opkomst van
fascistische bewegingen in Zuid-Europa.
De Britse econoom Bernard Connoly (zie foto) vreesde al eerder dat de
EU een doodgeboren kindje was. Het idee dat de muntunie tot welvaart zou leiden
kwam uit de koker van slechte economen, die vergaten dat de economische
ontwikkeling in de Eurolanden erg uiteen liep. Inmiddels zijn Portugal, Spanje
en Griekenland failliet en wankelen Frankrijk en Italië. Het Zuiden kan nooit
voldoen aan de moreel verwerpelijke eisen van het Noorden. Terwijl Soros de
crisis wijt aan perverse banken, houdt Connoly het erop dat men teveel geloofde
in een unie.
Engelen knikt. Hij zegt dat men in 1992 geen instrument bedacht
dat de afwaardering van de euro regelde en dat de crisis van 2008 duidelijk
maakte hoezeer dat een gemis was, waardoor we nu in een moeras zitten.
Oplossingen ziet Connoly in een exit van Duitsland en/of andere
landen uit het Noorden. Het zou niet onzinnig zijn als Nederland en Duitsland
een nieuwe munt zouden delen. Het afwaarderen van de euro is onmogelijk vanwege
de verschillen tussen de Eurolanden. Het einde van de Eurozone zou het minst
rampzalig zijn, maar Engelen denkt dat dit politiek onbespreekbaar is vanwege
het daarmee gepaard gaande welvaartsverlies.
Vermogensoverdracht van Noord naar Zuid is het minst
schadelijk, ook al betaalt Duitsland tegenwoordig meer dan tijdens de
herstelbetalingen na de Eerste Wereldoorlog.
Engelen gelooft in het vuilnismodel, waarin bedachte oplossingen
die niet rijp waren voor de omstandigheden nog wel in de papierbak te vinden
zijn. Het mismanagement beschadigt het idee van Europa. Het is de vraag of Europese
jongeren, die veelal werkloos zijn, nog wel een project willen steunen dat de
witte boorden met hun vaste aanstellingen beschermt.
Op de vraag van regisseur Jos de Putter naar de vele
paradoxen in Europa antwoordt Engelen dat de moeizame totstandkoming van Europa
te maken heeft met de kapitalistische ontwikkeling na de Tweede Wereldoorlog
waarin de nadruk lag op schaalvergroting en efficiency. Fusies leidden tot geïntegreerde
markten. Van lokaal ging het tot regionaal, nationaal en supranationaal,
waardoor multinationals balansen kregen die groter waren dan die van landen en
ook in politiek opzicht belangrijker werden dan de staten. Door hun macht
hebben ze de wetgeving beïnvloed en voor hun karretje gespannen, waarbij ze ook
nog eens hun handen van de verzorgingsstaat af trokken. Europa is van, door en
voor het grootbedrijf en de burger heeft het nakijken. Het is alsof ik Karl
Marx zelf hoorde praten.
Hier
meer over deze uitzending.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten