Een verhalenverteller, geen intellectueel.
De documentaire begint met De laatste nacht in Twisted
River (2010) het laatste boek van John Irving, dat gaat over een kok
Dominic Baciagalupo en zijn zoon Daniel. Irving (1942) vertelt aan de hand van
Daniel, die ook schrijft, dat hij altijd met het eind begint en vandaar uit
terugwerkt naar voren. Hij is een verhalenverteller en geen intellectueel. Net
als Charles Dickens wil hij de lezer niet aan het denken zetten maar hem laten
voelen, de emoties aanspreken.
In zijn huis in Vermont laat hij
zien hoe hij te werk gaat. Slotzinnen laten zich niet afdwingen. Hij is dan wel
de architect van zijn romans, maar hij doet niet meer dan de aantekeningen
verwerken die hij gemaakt heeft. Vroeger ging hij wel eens ’s nachts uit bed om
een inval te noteren, maar inmiddels weet hij dat hij niet vergeet wat
belangrijk is. Hij werkt ook wel in een blokhut op een eilandje in Lake Huron
dat bezit is van zijn vrouw. Haar familie won het eiland ooit tijdens een
gokspel.
Irving documenteert zich altijd terdege voor zijn verhalen.
Hij wil weten hoe het er in de beroepen aan toe gaat die hij beschrijft. Zo
werkte hij in de keuken voor zijn laatste boek, interviewde hij verschillende
vrouwelijke medische specialisten in een kliniek in Zürich voor Tot ik jou
vind (2005) en bezocht hij de Amsterdamse Wallen om inzicht te krijgen in
de gang van zaken in de prostitutie voor Weduwe voor een jaar (1998).
Daar ontmoette hij ook tatoeëerder Henk Schiffmacher die hem alles vertelde
over schrijfhoudingen, hetgeen van wezenlijk belang was voor het plot van het
boek. Zijn vrouw die met hem meereist blijft onkundig van hetgeen John allemaal
uitbroedt, maar schikt zich erin. Later leest ze wel wat hij allemaal bedacht
heeft.
Succes kreeg Irving met zijn vierde roman De wereld
volgens Garp (1979), die gevolgd werd door Hotel New Hampshire
(1982). Worstelen speelt een belangrijke rol in die boeken. Irving worstelde
zelf van zijn veertiende tot zijn vierendertigste. Sporten toont overeenkomsten
met het schrijven van een roman, zegt hij. Herhaling is bij beide activiteiten
van wezenlijk belang. Je bent als atleet en als schrijver de hele tijd maar aan
het trainen. De periode dat je in de publiciteit bent is maar kort vergeleken
met het handwerk. Je kunt het dus maar beter leuk vinden om te doen.
We zien hem in Hamburg bezig met publiciteit. Hij zegt dat
hij niet echt van houdt van de publieke kant van zijn werk. In een Oostenrijkse
televisieshow zegt Irving dat het leuk is als de lezer meer weet dan het
personage. Hij woonde als student in Wenen, deelde een kamer met een joodse
student, maar vond dat Gemütlichheit daar oppervlakkig.
Wally, de jonge vliegenier in De regels van het Ciderhuis
(1985) die ik gister op dit blog besprak, is gemodelleerd naar zijn vader, die dodelijk gewond raakte en van zijn
vrouw scheidde nog voor John werd geboren.
Hij nam nooit contact op met zijn vader om zijn stiefvader
niet te kwetsen. Pas later hoorde hij van een vriend dat zijn vader vaak naar
zijn worstelwedstrijden kwam kijken. Zijn moeder toonde John, nadat hij van
zijn eerste vrouw scheidde, een pakje brieven, waaruit bleek dat zij contact
tussen John en zijn biologische vader niet op prijs stelde. Irving zegt dat hij
eerst een lezer was voordat hij ging schrijven en dat hij zelf de magie van een
verhaal op papier wilde zetten. Hij schreef al over familiegeheimen voordat hij
daarover wist.
Angst speelt een belangrijke rol in zijn werk, met name de
angst om zijn zoon Colin te verliezen, die in 1965 werd geboren. De wereld werd
een angstige plek. Hij ervaarde de weerloosheid om zijn zoon niet te kunnen
beschermen. In veel van zijn boeken ontberen kinderen een veilige
gezinssituatie.
De boeken van John Irving lenen zich vanwege de vertellingen
tot verfilmingen, hetgeen dan ook is uitgebuit. De vertaling van zijn nieuwste boek In een mens kwam tegelijk uit met de Engelse versie.
Hier de
site van het VPRO-festival, volgende week zaterdag 2 juni a.s. waarop John Irving als hoofdgast aanwezig is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten