Het zelfbeeld van de man die de rechterhand van Hitler was
Heinrich Himmler liet na zijn zelfmoord in 1945 een kluis
vol persoonlijke documenten na, waarin hij zichzelf als een zeer fatsoenlijk
man portretteert. De documenten werden nooit afgegeven aan de autoriteiten,
maar kwamen in Israel terecht, waar ze verkocht werden aan de vader van
documentairemaakster Vanessa Lapa, die uit het materiaal een lange documentaire
The decent one samenstelde.
The decent one begint
en eindigt met de rechtszaak in september 1945 tegen Margarete Himmler, die aan
de rechter vertelt dat er papieren in de kluis lagen en dat zij en haar man nooit
spraken over de concentratiekampen of over de uitroeiing van de joden. Lapa volgt
chronologisch het leven van Himmler vanaf zijn geboorte in oktober 1900 in
München tot zijn zelfgekozen na arrestatie in 1945 tegen de achtergrond van de
algemene geschiedenis van de Nazi’s. En wel vanuit zijn eigen documentatie uit
het archief. Hierdoor krijgen we een vreemd rooskleurig beeld van de man die
verantwoordelijk was voor de uitroeiing van de joden.
Himmler werd geboren in de Bayerische Alpen, waar het
katholicisme en het conservatisme toonaangevend waren. Zijn vader was directeur
van het gymnasium en lichtte de Beierse kroonprins in over de geboorte van zijn
zoon, die dezelfde naam kreeg als de prins. Als kind was Heinrich vaak ziek,
maar dat weerhield hem niet tot goede schoolprestaties. Op zijn dertiende wordt
hij geportretteerd door de kroonprins. Heinrich groeide op in de tijd van de
Eerste Wereldoorlog waarin Duitsland zwaar door het stof ging.
Heinrich ontworstelde zich tijdens zijn studententijd aan
zijn somberheid door toetreding tot een nationalistische studentenvereniging. In
die tijd danste hij nog met joodse meisjes, al vond hij al wel dat meisjes zich
niet al te vrij mochten gedragen. Dat hij niet in het bestuur gekozen werd was
een persoonlijke nederlaag. Hij weet die aan zijn vele gepraat. Hij veroordeelt
zijn zwakke wil en verlangt naar een oorlog waarin hij kan laten zien wie hij
is.
Orde en discipline staan gebeeldhouwd in zijn denken. Hij
verwerpt homoseksualiteit en verheerlijkt het Arische ras. Na zijn studie houdt
hij zich bezig met de organisatie van de NSDAP. In die tijd ontmoet hij de
zeven jaar oudere Margarete, die een kliniek bestierd in Berlijn. Ze
onderhouden een lange briefwisseling, waarbij ze provocerend als stoute jongen en
wraaklustig meisje over elkaar spreken. In 1927 trouwen ze, Himmler laat een
oud huis in Gmund verbouwen, waar in 1929 hun dochter Gudrun geboren wordt. Er
is een bijzonder filmpje waarin Himmler een soort weerstandsoefeningen met de
baby doet. Het meisje was altijd het lievelingetje van haar vaak afwezige vader
en omgekeerd. In 1933 namen ze Gerhard von Ahe als adoptiefzoon op, die zijn
vader nog voor de oorlog verloor. In dat zelfde jaar liet hij Dachau bouwen om daar
ongewenste elementen op te bergen.
Himmler is vaak moe. Margarete denkt dat dit komt omdat hij
weinig erkenning voor zijn werk voor de SS krijgt. Anderzijds was de relatie met
Margarete niet geweldig. Himmler hield er al gauw een minnares op na, Hedwig
geheten, in zijn brieven aangesproken met Haasje. In 1939 wordt Himmler de
nederzettingsfunctionaris van de Nazi’s en gelast de deportatie van de joden
uit Polen. Alles wat niet Arisch was, had geen recht op een bestaan. Tekenend zijn
de brieven waarin hij op de hoogte wordt gesteld van de vergassing van
gevangenen in een vrachtwagen en van een manier om alle joodse vrouwen te
steriliseren. Hoewel hij vond dat de Nazi’s geen recht hadden op de bezittingen
van joden, stuurde hij vrouw en dochter wel allerlei cadeautjes, geroofd van
gevangenen in de kampen. Aan het eind schrijft hij aan Margarete dat hij hoopt
dat het allemaal nog goed komt en vindt hij van zichzelf dat hij een
fatsoenlijk mens is gebleven.
The decent one waarschuwt
ons dat mensen met een gefnuikte ambitie tot veel in staat zijn om hun eergevoel
tevreden te stellen. Wrang is dat dochter Gudrun in München oude nazi’s
bijstaat die veroordeeld zijn. Zet daar Katrin Himmler, kleindochter van een
broer van Heinrich, tegenover die in de documentaire Hitlers kinderen schoon schip maakt met het verleden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten