Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 10 december 2013

Bernard Hulsman over Het rijtjeshuis, VPRO-Boeken, 8 december 2013



Nostalgie naar het rijtjeshuis

De architectuurcriticus Bernard Hulsman houdt in Het rijtjeshuis een lofzang op dit woningtype.
Wim Brands heeft voorafgaande aan het gesprek een kleine steekproef gehouden in het omroepgebouw waaruit bleek dat men niet gecharmeerd was van wonen in een rijtjeshuis.
Hulsman zegt dat het type vooral onder intellectuelen een negatieve klank heeft, die geassocieerd wordt met Henk en Ingrid in hun doorzonwoning en een Opel voor de deur, terwijl het een prachtig idee was om zoveel mogelijk mensen in het groen te laten wonen. Ze zijn ook niet meer eenvormig, maar er is veel variëteit, zoals te zien is in het boek met foto’s van Luuk Kramer.

De eerste rijtjeshuizen komen voor in Egypte, waarin werkers aan tempels en pyramides gehuisvest werden. In de Romeinse tijd bouwde men ook in rijtjes. Het hofjesmodel komt voor uit de kloostervorm en was bestemd voor behoeftige oudere vrouwen. Vandaar dat ons rijtjeshuis van oorsprong al verbonden is met sociale woningbouw.

In de twintigste eeuw ontstonden de tuindorpen met parkjes en kromme straatjes. In de crisistijd trok de middenklasse erin. Na de Tweede Wereldoorlog ontstaat de hovenverkaveling met hoven die aan alle kanten open zijn. Hulsman woonde zelf in zo’n wijk en vond de oude negentiende wijken in Amsterdam waar hij met de trein doorheen kwam benauwend in vergelijking met zijn eigen wijk. Vanaf de jaren zeventig ontstonden de bloemkoolwijk waarin de woonerven de plaats van straten innamen. De keukens lagen aan de straatkant om de sociale omgang te bevorderen. Anders dan Brands denkt, zijn de bewoners heel tevreden over deze wijken, vooral over het vele groen.

Brands zegt dat Het rijtjeshuis zowel een ode als een polemiek is, het laatste zowel in directe als indirecte zin.
Hulsman begint over de Bijlmer waarin men niet wilde wonen. Mensen uit de oude Amsterdamse wijken gingen liever naar een rijtjeshuis in Almere of Purmerend. Omdat Suriname in die tijd onafhankelijk werd trokken er veel rijksgenoten in de nieuwe flats. Helaas woont men daar niet op straatniveau, maar daarboven, terwijl ogen gericht op de straat een gevoel van veiligheid geven. Stedenbouwkundigen hadden echter het idee dat men in galerijflats diende te wonen. Dat was ook hygiënischer. Rijtjeshuizen werden voorgesteld als reactionair.

Tegelijk komt er een ander boek van Hulsman uit, Double Dutch geheten, dat over de Nederlandse architectuur vanaf 1985 gaat, waarin hij polemiseert met architecten, bestuurders en beleidsmakers. Brands laat daaruit een afbeelding zien van een kasteelachtig ontwerp in een nieuwe wijk in Amersfoort (zie foto), dat door beleidsmakers minachtend als Pieckachtig of sprookjesachtig wordt gekwalificeerd. Alsof daarin alleen populisten zouden wonen.

Brands werpt op dat rijtjeshuizen te duur worden. Hulsman bevestigt dat. Woningbouwverenigingen moeten straks geld afdragen aan het rijk, zodat er niets over blijft voor dit soort projecten. Anderzijds willen nieuwe bewoners inspraak en dat vereist flexibiliteit. Helaas zullen we dus de joy in repetition moeten missen. Brands spreekt al over ons cultureel erfgoed en doet Hulsman meteen een idee aan de hand voor een volgend boek, namelijk over de woonhuizen van architecten die in zelfontworpen huizen dan wel in de binnenstad wonen.

Hier erg mooie opnames van rijtjeshuizen in de twintigste eeuw van Rob Gijsbers. 23 minuten lang een tour langs allerlei soorten rijtjeshuizen. Gaat dat zien.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten