Writer in residence beschrijft schizofrenie van binnenuit
Drama’s tussen broers zijn altijd hartverscheurend.
Rivaliteit en saamhorigheid vormen een onwarbare kluwen. In De schok van de val wordt de verhouding
tussen de hoofdpersoon Matthew en zijn oudere broer Simon Holmes nog extra gecompliceerd
doordat Simon het syndroom van Down heeft en Matthew daardoor automatisch
minder aandacht van zijn ouders krijgt.
De schok van de val wordt
geschreven door Matthew vanuit een dagkliniek in Bristol waarin hij de dagen
doorbrengt. Behalve af en toe een therapie zit hij vooral met afgekloven nagels
en vingers vol nicotinevlekken achter de typemachine van zijn oma. Zijn verhaal
begint met een vervelend incident waarbij Matthew op vakantie in Dorset een
meisje observeert dat haar pop begraaft. Het meisje is heel boos als ze merkt
dat Nathan haar in de gaten houdt en maakt stennis. Als hij weg rent, komt hij
ten val en bezeert zijn knie. Zijn broer Simon draagt hem naar het vakantiehuisje.
Lang blijft de toedracht van de dood van Simon onduidelijk.
Daardoor intrigeert het verhaal. Matthew lijdt duidelijk onder zijn dood.
Hij gaat niet meer naar school en ziet zijn broer in zijn hallucinaties. Zijn
moeder geeft hem thuisonderwijs. Ze is niet de meest evenwichtige vrouw die er
is. Ooit wilde ze zelfmoord plegen maar kon de brug niet vinden waar men in Bristol vanaf
sprong. Matthew gaat, als hij eenmaal zelfstandig woont en in een
verzorgingstehuis werkt, bezig met een speciaal project met atomen, grond en mieren,
dat zo uit de hand loopt dat opname in een psychiatrisch ziekenhuis nodig blijkt. Af en toe duikt
in het verhaal de slappe pop weer op die het meisje op het vakantiepark begraven heeft.
De toon van het verhaal is kinderlijk, maar dat verandert
gedurende het boek. Het is alsof niet meer alleen de jongere lezer aangesproken wordt, maar wellicht raakt de lezer ook gewend aan de schrijfstijl
van Matthew. Het boek is geschreven in een verschillende typografie, waaronder ook de
typeletter, waarin Matthew zijn verhaal optekent.
Nathan Filer heeft een krachttoer verricht om de
belevingwereld van een schizofreen van binnenuit voelbaar te maken. De schokkende
gebeurtenissen in het leven van Matthew zorgen voor een verheviging van de gespleten toestand waarin hij
verkeert, met akelige hallucinaties tot gevolg: in het verzorgingstehuis
ziet hij een oude man aan voor zijn overleden broer. Matthew zegt in het begin van het
boek dat hij niet aardig is. Hij heeft wel humor. Zo is het onmogelijk, zegt hij
als writer in residence, om in enkele zinnen de toestand van lethargie waarin
hij zich bevond, te beschrijven.
Zijn venijn komt mooi tot uiting in hetgeen hij over zijn
behandeling schrijft:
‘Ik ben benieuwd of
jij me gelooft. Mensen geloven me vaak niet. Er zin heel veel vragen gesteld.
Vragen als: Die stem –zijn stem – hoor je die in je hoofd of lijkt hij van
buiten te komen, en wat zegt die stem precies, en draagt hij je op om bepaalde
dingen te doen of geeft hij alleen commentaar op wat je al aan het doen bent,
en heb je ooit iets gedaan wat je van die stem moest doen, en wat voor dingen
dan, je zegt dat je moeder pillen slikt, waar zijn die dan voor, zijn er nog
meer mensen in je familie KNETTERGEK, en gebruik je verdovende middelen, en
hoeveel drink je, en drink je elke week, elke dag, en zit je op dit moment
lekker in je vel, op een schaal van 1-10, en als je het nou moest aangeven op
een schaal van 1-7400.000.000.000.000.000.000.000.000, en slaap je de laatste
tijd wel goed, en hoe zit het met je eetlust, en wat gebeurde er precies die
avond op die klif, in je eigen woorden, weet je het nog, kan je het je nog
herinneren, heb je nog vragen? Dat soort dingen.’
Vervolgens merkt Matthew op dat het niet uitmaakt wat hij zegt want ze geloven er toch geen woord van. De gehospitaliseerde toestand is om knettergek van te worden. Hij vreest verpleegster Denise die hem injecties geeft omdat men er niet zeker van is dat hij zijn medicatie wel inneemt (en als hij ze wel inneemt niet later weer uitspuugt). Gelukkig biedt schrijven een ontsnapping, net zoals dat zo was voor August Willemsen in een kliniek waar hij afkickte wegens zijn alcoholisme.
Het enige nadeel van de roman is de rommelige compositie.
Het verhaal wordt nogal door elkaar gegooid, waardoor het voor mij niet precies
duidelijk was hoe het met de chronologie zat, maar dat kon ook aan mijn eigen
nogal onvaste leesritme liggen. Verder is er weinig aan te merken op dit intrigerende boek over een
smartelijke gezinsverhouding, van binnen uit beschreven door een schizofrene jongen. Knap gedaan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten