De spoken van Viggo (2014), documentaire van Cinta Forger en Walther Grotenhuis

Ex crimineel balancerend om op het rechte pad te blijven

De documentaire De spoken van Viggo gaat over een 54 jarige ex delinquent (zie foto), die vroeger hasj smokkelde voor Klaas Bruinsma en in de gevangenis terecht kwam, maar inmiddels zijn leven wil beteren. Dat valt nog niet mee als je uit een gezin komt waar seksueel misbruik door de vader gebruikelijk was en je zelf vindt dat je veel op hem lijkt en ook nog een chronische ontsteking aan de alvleesklier hebt. Viggo, in zijn gezicht getekend door de strijd, probeert met veel balanceerkunst de goede richting te behouden, maar mist de spanning van het boevenbestaan en vindt het vreemd zonder wapen de straat op te gaan.

Viggo werd in Amsterdam geboren met een motorisch gebrek aan zijn benen waardoor hij geopereerd moest en later in beugels slapen. Zijn moeder overleed toen hij een jaar oud was. Zijn vader was een verzetsman, een held denkt Viggo, maar uit informatie van het NOID blijkt dat dit door de vader verzonnen is. Zijn vader kreeg een geheime seksuele relatie zijn met zus Vonnie, toen zij tien jaar oud was. Viggo had op dat gebied ook al zijn vader leren kennen. Vonnie nam de plaats van de moeder in. Op zijn achttiende stapte Viggo uit het gezin dat hij een Sound of Music gezin noemt, raakte verslaafd aan heroïne en begaf zich op het verkeerde pad. In de cel dacht hij na over zijn verleden, onderzocht zichzelf. Hij is bezig met een autobiografie waarin hij zijn levenservaringen beschrijft. Vanwege zijn pancreatitis wordt hij tijdelijk opgenomen in een verzorgingstehuis. Hij dankt daarvoor Vonnie die nog altijd als een moeder voor hem is, al wil Viggo daar niets van weten. 

Zijn zus Kirsten heeft het gevoel dat zij veertig jaar onder narcose leefde en door een opleiding psychotherapie geheeld werd. Ze typeert haar vader als lief maar zwak en machteloos en daardoor agressief en zegt dat Viggo nu uit zijn verdoving komt. Zelf wil hij ook graag psychotherapeut worden. Hij is een ervaringsdeskundige en toont een pak dat bij zijn nieuwe imago hoort. Een pijp maakt dat helemaal af. Kirsten en Viggo voeren moeilijke gesprekken, die vaak een van de twee radeloos maken. Kirsten wil als een zus met Viggo praten en niet als een hulpverlener. Samen kunnen ze het vroegere patroon doorbreken, zegt ze. Vonnie leeft er nog midden in het verleden.  

De spoken van Viggo is prachtig gedocumenteerd met archiefbeelden, gemaakt door de vader. Hierdoor krijgen we een goed beeld van het hechte gezin. Aan het eind van de documentaire lezen we dat een van de gezinsleden zich niet herkende in het portret van het gezin. Ik vroeg me meteen af wie dat geweest kan zijn. In ieder geval niet de oudste broer die niet meewerkte en verder ook niet in het verhaal voorkwam. Kirsten had veel moeite met het gedrag en de dominantie van Viggo, maar zal zich niet gestoord hebben aan de openhartigheid van de makers, evenals Vonnie, die nog erg worstelt met het verleden. Ik hou het erop dat Viggo bij het zien van de beelden toch nogal schrok en zich er niet in herkende. Zijn belevingswereld loopt niet erg gelijk met de werkelijkheid. Ik hoop voor hem dat hij steeds meer naar zichzelf toe groeit. Het is hem gegund, deze dappere man.

Hier de trailer van De spoken van Viggo, ook wel zonder lidwoord en in het Engels Ghosts from the past, die begint met de woorden van Viggo: ‘Ik wil niet zijn wie ik geworden ben. Ik wil zijn wie ik was. Maar wie was ik?’ Het zou me tegenvallen als deze aangrijpende documentaire, een waarlijk menselijk document, niet ergens of overal in de prijzen valt.