Drie alternatieven voor het hedendaagse verkiezingscircus
De gemeenteraadsverkiezingen zijn achter de rug. Het
verkiezingscircus houdt op de plaats rust tot de volgende voorstelling voor het
Europees parlement. De kretologie viert hoogtij. Degene met de grootste mond
krijgt de meeste stemmen. Visie is een olifant die het zicht belemmert. Is dit
de manier waarop de burger in de eenentwintigste eeuw invloed uitoefent op het
bestuur, vorm geeft aan zijn gemeenschap? Kan het ook anders? David van
Reybrouck schrijft in De Correspondent regelmatig over vormen van referenda,
maar het kan ook verder gaan. In de Tegenlicht uitzending Youtupia komen drie experimenten uit andere Europese landen aan bod
waarin men op een andere manier het samenleven probeert te organiseren.
Daarnaast zijn er beelden van de SBS 6 programmaserie Utopia. Socioloog Justus Uitermark, hoogleraar samenlevingsopbouw,
geeft commentaar op de experimenten.
In het Catalaanse Calafou experimenteert men al enkele jaren
in een oude textielfabriek met een ideale gemeenschapsvorm. Ieder heeft zijn
eigen huisje waarin men zich ’s avonds kan terugtrekken. De communeleden willen
de bestaande werkelijkheid ter discussie stellen, buiten de staat en de banken
om en met eigen technologie. Via een computernetwerk, dat zestig duizend
gebruikers kent, werkt men samen met andere coöperatieve initiatieven in
Catalonië. Calafou wordt ook wel een hackersnest genoemd. Een van de
communeleden zegt dat het niet gemakkelijk is overeenstemming te vinden met
andersgestemden. Bijvoorbeeld over het gebruik van de bitcoin is met het niet
met elkaar eens. Een ander zegt dat de persoonlijke relaties het moeilijkst
zijn, omdat het communeleven een andere houding vraagt dan in de
kapitalistische wereld waarin men op zijn strepen moet staan.
Uitermark benadrukt het belang van samenwerking met andere
coöperaties en stelt dit tegenover het televisieprogramma Utopia, waar men
helemaal opnieuw het wiel probeert uit te vinden. Hij vindt het ook sympathiek
dat men zich in Calafou bewust is van de eigen feilbaarheid.
In Galgahévic in Hongarije op vijftig kilometer van Budapest
bestaat een conservatief ecodorp waarin men de traditionele waarden probeert
vast te houden. Oprichter Varga zegt dat de moderne maatschappij te snel gaat
en in toenemende mate vermoeiend is. Tegen de eisen van het grootkapitaal in
leeft men in een boerendorp dichtbij de natuur. Elke familie heeft zijn eigen
huis. Het was moeilijk op basis van consensus besluiten te nemen en daarom
heeft men besloten dat een meerderheid van tachtig procent voldoende is. Varga
probeert vooral zijn eigen duurzame ideeën door te voeren en staat daarom niet
ver van een ecodictatuur. Wellicht is dat er de oorzaak van dat er slechts elf
families in het dorp wonen in plaats van de vijftig voor wie plaats is.
Families vertrekken ook weer omdat ze het niet eens zijn met de regels zoals
het verbod op airconditioning of het eten van aardbeien.
Varga zegt dat hij ook banen wil scheppen, zoals in de
bakkerij die buiten het dorp levert. De menselijke natuur noemt hij het
grootste obstakel bij het verwezenlijken van zijn plannen.
Uitermark zegt over het experiment dat de wens tot een vrije
gemeenschap hier paradoxaal genoeg tot onvrijheid leidt.
In het Engelse Bristol gebruikt men binnen de stadsgrenzen
de Bristol Pound als alternatief betalingsmiddel. De sympathieke, door de
bevolking zelf gekozen, burgemeester Ferguson (zie foto), een voormalig architect, rekt de
bestuurlijke regels graag op. Hij ziet zijn stad als een laboratorium voor
nieuwe ideeën. Bristol is een transition town waarin men milieuneutraal
probeert te zijn. Ferguson heeft contacten gelegd met boeren in de
omgeving om direct voedsel te leveren aan de stadsbevolking. Dit komt ook het
armere deel ten goede. Coöperaties kunnen de macht van de supermarkten, die het
geld uit de stad halen, breken. Het bouwen van een nieuwe maatschappij gaat met
vallen en opstaan. Hij vindt dat de veranderingen vooral plezierig moeten zijn
en is daar zelf een voorbeeld van.
Uitermark zegt tenslotte dat de democratische orde zoals we
die kennen, geen door de natuur gegeven orde is en dat er alternatieven zijn,
zoals deze drie.
Hier
meer over de uitzending
Geen opmerkingen:
Een reactie posten