De weg naar vrede loopt niet altijd gelijk met die naar
gerechtigheid.
Luis Moreno Ocampo van het Internationaal Gerechtshof (ISH)
in Den Haag wilde in 2003 een eind maken aan de misdaden van het Lord
Resistance Army (LRA), het leger met kindsoldaten van Joseph Kony, dat al
twintig jaar de schrik van Oeganda is. Het overvalt dorpen, doodt de mensen en
neemt kinderen mee om er soldaten van te maken. Veel Oegandezen leven in kampen
om aan de kapmessen van het kinderleger te ontkomen.
Na een massamoord in 1995
wilde de toenmalige minister van pacificatie, Betty Bigombe,
vredesonderhandelingen organiseren tussen LRA en de Oegandese regering. Voordat
ze naar Kony toeging, schreef ze een brief aan haar gezin waarin ze zei dat ze
wellicht niet levend zou terugkomen. Helaas doorkruiste de president haar
plannen met een militaire actie tegen Kony. Betty hoopte dat een onderzoek van
het ISH naar de massamoord haar vredesmissie zou ondersteunen, maar het ISH bleek
weinig tanden te kunnen tonen.
De Oegandese radioman Johnny Lachembel (zie foto) laat in zijn programma
ouders aan het woord over hun verdwenen kinderen. Lucy, een voormalig
kindsoldate, zegt dat zij moesten toezien dat een meisje dat wilde vluchten
werd vermoord door twee oudere meisjes. Kony vond haar aardig. Wellicht was dat
ook de reden dat ze kon vluchten, maar daarover wordt verder niets verteld.
Radioman Lachembel, die zelf ooit ontsnapte aan een aanval van Kony op zijn
dorp, waarbij hij drie broers verloor, probeert rebellen over te halen zich
over te geven met de belofte dat ze geen haar gekrenkt worden en amnestie
krijgen.
In februari 2004 werd een vluchtelingenkamp aangevallen. De
aartsbisschop nam deel aan een ontmoeting met Kony en riep op tot een gesprek
over vrede, dat door Kony serieus in overweging werd genomen. Volgens Luis
Moreno Ocampo kreeg Kony 500.000 dollar toegezegd om de strijd te staken. Kony
zou daar heel wat wapens van kunnen kopen. Ocampo wilde dat risico niet nemen
en Kony laten arresteren.
Minister Bigombe vond dat arrestatie de vredesonderhandelingen
zou schaden en wilde wachten met arrestatie. De internationale gemeenschap was
verdeeld. Kony werd agressiever. Een Oegandese politicus denkt dat het ISH
gelijk had om actie te ondernemen, al is het een verlengstuk van rijke landen
en houdt het zich alleen bezig met onrecht in minder machtige landen. Oeganda
kent een eigen traditioneel rechtssysteem, de mato oput, waarbij men
water drinkt van de oput boom. Volgens Bigombe is verzoening beter dan het
internationale rechtssysteem.
Het ISH zette in op vrede, gerechtigheid en veiligheid. Luis
Moreno Ocampo stelde voor de drie belangrijkste leiders van de LRA door de ISH
te laten vervolgen en met de andere leiders het traditionele gebruik uit te
voeren. Bigombe zegt dat het ISH geen idee heeft wat de Oegandezen in de
vluchtelingenkampen willen. Die willen namelijk vergeving, zo ervaart ook
radioman Lachembel.
In december 2008 ondernemen drie Afrikaanse landen een
gezamenlijke militaire actie tegen Kony. De aanval mislukt omdat het weer hen
in de steek laat. De gevluchte kindsoldate die eerder over haar ervaringen
vertelde zegt dat ze bang is dat Kony weer terugkomt om haar opnieuw mee te
nemen.
In 2011 valt Kony dorpen aan in Congo. Matthew Brubacker,
een medewerker van het ISH, stapt gefrustreerd over naar een VN-missie om
dichter bij Kony te kunnen komen. Volgens Bigombe moet het ISH zich niet met
het probleem bemoeien. Eerst moet er vrede gesloten worden, vervolgens kan er
recht gesproken worden.
Inmiddels heeft het ICC haar aandacht verlegd naar het
Midden-Oosten.
Deze documentaire is een nieuwe Engelstalige versie van een
Tegenlicht uitzending uit november 2009 over de ambities en de consequenties
van beslissingen door het Internationaal Gerechtshof (ISH) in Den Haag of wel
International Criminal Court (ICC) in het Engels.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten