Benali boekt Eenzaam avontuur, NTR, 25 maart 2012

Leven bij onvervuldheid.

Abdelkader Benali staat voor het Rotterdamse huis waar Anna Blaman (ps. van Johanna Vrugt, 1905) woonde. Haar bovenbuurman heeft haar gekend als kind. Ze had een motor, weet hij nog en was een opzienbarende vrouw, van kop tot voet geheel in leer. Hij toont ook een damespistool dat hij in de tuin heeft opgegraven. Het zat in een beschuitblik. Samen met zijn vader renoveerde hij ze jaarlijks de sombere kamer, die bruin was, ook van de rook. Anna had twee Siamese katten die op de vloerbedekking piesten, die ze dan ook vernieuwden.

Net na de tweede wereldoorlog schreef ze er Eenzaam avontuur (1948), dat over de vrouwenliefde handelt en veel commotie veroorzaakte. Schrijver Dolf Verroen was kind aan huis bij haar. In elke vezel was ze waarachtig, zegt hij, net als in haar boeken. De verpleegster Ali Bosch was haar grote liefde. Tijdens een ziekte van Anna in 1936 werden ze smoorverliefd op elkaar. Ali koos echter voor een dansleraar. Anna voelde zich verraden.

In Eenzaam avontuur straft ze de preutsheid en de bekrompenheid van na de oorlog af. De homoseksuele Rita Ramperti werkte in een Rotterdamse boekhandel, waar men gefascineerd toekeek als Anna de winkel binnenstapte. Het boek sloeg in als een bom. Men durfde het onderwerp in die tijd niet aan te roeren. Rita werd zich erdoor bewust dat ze goed was zoals ze was. Ze voerde een vriendschappelijke briefwisseling met Anna.

Dolf Verroen was wel eens bij haar als ze at. Zijn moeder bracht haar een bord eten. Haar lievelingseten was biefstuk met aardappeltjes en uitjes. Dolf vond Eenzaam avontuur onstuimig in een tijd waarin vrouwen geen emoties mochten hebben en in ieder geval niet tonen en alleen maar lief mochten zijn.

De recensies waren echter negatief. In de Volkskrant en het Parool werd het boek gekraakt. Dominicus van de Nieuwe Haagse Courant noemde haar zelfs een ziektegeval. Anna bleef gelaten. Elke nieuwe vrouw gaf gedoe.

Xandra Schutte, hoofdredacteur van de Groene, opent een koffer met bezittingen van Anna, zoals een handtas met daarin een lok haar. Schutte zegt dat Anna een relatie met liefde en lust zocht en dat ze viel op mysterieuze vrouwen. Ze leefde met de onvervuldheid van haar verlangen. Ze deed geen concessies, was recht door zee. Eenzaam avontuur was het eerste boek over homoseksuele vrouwen. Het wordt weinig meer gelezen om dat de stijl verouderd is, maar als je daar eenmaal aan gewend bent, werkt het wel, omdat het met hartenbloed geschreven is.

In 1949 werd door schrijvers een schijnproces tegen het boek gevoerd. Albert Helman was de hoofdaanklager. Anna hoorde het op de radio en was aangeslagen, zegt Verroen. Rita vond het een schandaal. De verkoopcijfers stegen echter. Het boek werd een bestseller en inspireerde Xaviera Hollander, schrijfster van The happy hooker. Anna Blaman was een bekende Nederlander. Ze kreeg veel brieven van vrouwen en ontving in 1957 de P.C. Hooft-prijs. In haar dankwoord zei ze dat ze zich altijd vol ernst met de literatuur bezighield en dat ook in de toekomst zou doen.

De inmiddels 94-jarige Sjoerd de Vries stuurde haar een manuscript toe, dat ze las en met hem besprak. Ze had waardering voor zijn beeldende vermogen, maar vond ook dode punten in zijn boek en het te pornografisch van karakter. De Vries veranderde echter niets aan zijn boek.

Anna overleed in 1960 na een ziekte, waarbij ze opnieuw werd verpleegd door Ali Bosch. Ali gooide een bos anjers op haar graf, weet Verroen, alsof ze daarmee hun vriendschap voor altijd wilde bezegelen. Haar graf heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een monument van een motor in een parkje tegenover haar huis. 

Hier meer over Anna Blaman.