Een levensverhaal uit het Vlaamse platteland.
De zwarte Neske Beks (zie foto) durft iets niet te vragen aan haar
Vlaamse familie. Ze reist vaak op en neer vanuit Amsterdam naar Vlaanderen, zo
leid ik uit het een en ander af, maar de vraag die op haar lippen brandt, die
stelt ze niet. Ze zingt er wel veel overtuiging over, begeleid door een gitaar,
meerdere malen zelfs tijdens deze documentaire. Een van de liedjes begint met
‘De avond slaapt in het grijze land…’ Het is het land van de Schelde.
Ze gaat eerst langs bij haar moeder, Mary Lou, die vertelt
dat haar vader, een Gambiaan, niet wilde geloven dat het kind van hem was en al
tijdens de zwangerschap de verhouding met Mary Lou verbrak. Neske werd zo was
de bedoeling, drie weken uitbesteed aan het gezin van Anny en Flor, die in 1955
trouwden en al snel een dochtertje Simonne kregen. Simonne vond Neske zo leuk
dat ze in het gezin bleef, al was de zwijgzame vader de gemakkelijkste niet.
Neske bezoekt de spaarkas, een soort sociëteit achterin het
café, waar Flor zich ontspande met kaarten maar vooral met foto’s maken. Neske
zegt dat hij overal foto’s van maakte behalve van zijn kinderen. Flor kreeg een
ander. Er ontstond een huwelijkscrisis toen Anny op haar beurt kennis kreeg met
de Marokkaanse Ahmed. De ouders besloten hun geliefden aan de kant te zetten en
samen verder te gaan. Anny raakte op 43 jarige leeftijd zwanger zonder dat ze
het wist. Zoon Andrew weet niet of Ahmed zijn vader is, maar houdt zich daar
niet zo mee bezig. Klasgenoten dachten dat zijn ouders zijn grootouders waren
en dat Andrew het kind van Simonne was.
Simonne was in de ban van zwarte mannen en kreeg kennis aan
de Senegalees Bob. Daardoor leerde Neske haar Afrikaanse kant kennen. Ze aten thuis
met de handen, hoewel vader Flor daar niet voor was. Flor was ook hard tegen
Bob.
Anny, die de broek aan had, kreeg een hersenbloeding en
raakte invalide. Flor zette Neske het huis uit. Er werd al lange tijd niet meer
door Mary Lou voor haar betaald. Na de dood van Anny leefde Andrew tien jaar
samen met zijn vader. Simonne kreeg een zoon, die door Bob Abdoulaye genoemd
wordt, al had zij hem achteraf liever Peter genoemd. De jongen werkt na enige
jaren van werkloosheid als barkeeper. Hij zou graag willen dat zijn vader eens
langs kwam maar die laat zich niet zien. Zijn ouders zijn gescheiden. Volgens
Simonne zijn de culturen toch te verschillend. Bob leefde op haar kosten. Hij
heeft inmiddels spijt dat hij zich niet aan de gezinsregels gehouden heeft.
In de spaarkas is men tegen allochtonen, vooral de jongere
generatie. Neske trekt de stoute schoenen aan en gaat naar de bedlederige Flor
toe om te vragen waarom hij anders is gaan stemmen. Hij wil daarover niets
zeggen. Simonne die erbij is zegt dat ze op het Vlaams belang stemt.
Neske zingt dat ze nooit heeft getwijfeld over België.
Inmiddels ligt Flor in het ziekenhuis. Hij voelt dat hij spoedig dood gaat. Aan
zijn bed zegt Simonne dat ze nooit met elkaar praatten, niet zoals ze met haar
moeder Anny deed. Flor vraagt of alles in orde is. Simonne bevestigt dat.
Tenslotte zien we dat Bob na al die jaren zijn trotse zoon in het café bezoekt.
‘Iedereen zit altijd maar op iedereen te wachten,’ geeft Simonne als
commentaar.
Het is jammer dat Neske Simonne niet nader gevraagd heeft
over haar politieke keuze.
Hier de promo.
Hieronder een verkorte versie van een mail van Frits Schetskens uit Antwerpen:
BeantwoordenVerwijderenDag Rein Swart,
Via uw samenvatting van de documentaire “Eigen volk” van Neske Beks ben ik op uw site gekomen. Uw tekst van 2012 was een snelle hulp om het verhaal van die documentaire in grote trekken te kennen. In Antwerpen loopt er op dit moment een project rond poetry slam onder de titel ‘Slam de Stad’, waarbij drie groepen van jongeren uit diverse stadsdelen en één groep senioren het tegen elkaar moeten opnemen. Vanuit interesse in poëzie ben ik betrokken geraakt bij de seniorengroep, waarbij we allemaal geen enkele ervaring hebben met slam poetry, zelfs nauwelijks een goed beeld hebben van wat het eigenlijk is. Via enkele artikelen en wat websites heb ik daar intussen wel enig beeld van.
Onze groep wordt begeleid door een coach en we krijgen enkele workshops, plus een masterclass met alle groepen samen, die dan wordt gegeven door Neske Beks. En dan wil je natuurlijk vooraf wel even weten wie dat precies is, vandaar mijn rondzwerven op het internet en de stop bij uw tekst. Die geeft een goede samenvatting denk ik, alleen de beginregel is enigszins discutabel. U hebt het daar over het Vlaamse platteland, terwijl Mortsel waar het documentaireverhaal zich afspeelt vooral een voorstad van Antwerpen is, waarbij de grens tussen beide enkel voor een oplettende reiziger zichtbaar is aan een naambordje. Mortsel was in de tijd waarin de documentaire zich afspeelt al lange tijd een fabriekstad. Tijdens de oorlog zijn in de toen al lege fabrieksgebouwen Duitse vliegtuigmotoren gerenoveerd in de Erla Werke. Dat was de aanleiding voor de geallieerden om die fabriek te bombarderen. Maar dat bombardement is wat mislukt, de lading uit de Amerikaanse bommenwerpers is vooral op het centrum van de gemeente terechtgekomen, waarbij honderden doden zijn gevallen, waaronder veel schoolkinderen. De Duitsers hebben daar direct propagandistisch gebruik van gemaakt door een grote massabegrafenisdienst te organiseren.
Omdat we bij die poetry slam onder andere als thema ‘de stad’ hebben op gekregen, terwijl er nogal wat jongeren bij betrokken zullen zijn, die net als Neske ouders hebben die niet over een ellenlange Vlaamse stamboom beschikken, zal dat multiculturele vermoedelijk wel aan bod komen. Zelf stel ik vast, dat onze generatie doorgaans amper veelvuldig direct contact met wat we maar even ‘allochtonen’ zullen noemen, heeft gekend. Ik denk niet dat binnen onze kleine seniorengroep veel mensen een Marokkaan, Senegalees of Turk in de directe vrienden- en kennissenkring hebben. Wij kennen die mensen van zien, alsof we door een etalageraam naar hen en hun leefwereld kijken, maar daar verder ver vanaf staan. Zelf de generatie die na ons komt, de mensen die nu veertigers zijn, hebben niet dat intensieve contact. Ik woon in een sociaal appartementsblok in hartje Antwerpen, waar de voorbije jaren veel nieuwe bewoners uit Afrika zijn komen wonen. Daarmee zijn de contacten vriendelijk, maar daar blijft het verder bij. Er wordt wel eens een wederzijds handje toegestoken bij boodschappen of schilderwerk, maar dat leidt verder niet tot intense burencontacten van bij elkaar op bezoek komen.
Maar ik denk dat het idee ‘onbekend maakt onbemind’ wel bruikbaar kan zijn voor onze poetry slam-groep. Met bijvoorbeeld als uitgangspunt dat Antwerpen eigenlijk niet bestaat als één begrip, maar dat een grote stad een verzameling mogelijkheden is, waaruit iedereen zijn eigen Antwerpen sampelt, dat dan naast alle andere bestaat. En dat juist die mogelijkheid grote steden zo aantrekkelijk maakt tegenover kleine dorpen, waar iedereen elkaar kent en je dus niet zelf een dorp kan bouwen zonder contact met de rest van de bewoners.
Ik moest denken, zo schreef ik Frits terug, aan de roman Het graf van de voddenraper (2010) van Bart Vercauteren, dat over Mortsel gaat. Hier mijn recensie: http://reinswart.blogspot.nl/2011/06/recensie-het-graf-van-de-voddenraper.html. Ik wenste Frits veel succes met de poetry slam. Dat woorden ons mogen verbinden.
Verwijderen