Recensie: Patchouli (2005), Derk Visser

Sensuele jeugdroman over liefde in het aanschijn van de dood.

De puberteit gaat gepaard met grote onzekerheid en het maskeren daarvan. Jongens overschreeuwen vaak hun onzekerheid, al kan men zich ook terugtrekken. Dat laatste doet de vijftienjarige Luuk, die thuis het ten dans vragen op een schoolfeest oefent, maar ter plekke verlamd raakt. Het meisje in kwestie, de veel vrijere Patricia, is zo’n lieve schat, dat ze tenslotte toch innig tegen elkaar aan op de dansvloer belanden. Op het moment dat Luuk zich ontspant, ziet Patricia haar moeder langs de kant staan. Daarmee wordt alle intimiteit de bodem ingeslagen.

Deze afgebroken liefdesscène vraagt natuurlijk om een vervolg. Dat komt er ook, maar niet zonder dat daarbij, naast de spiedende blik van Patricia’s moeder, andere hindernissen optreden. Op school wordt Patricia lastig gevallen door Mike van Vliet, een bloedhond, die volgens Luuks vrienden op ongestelde meisjes uit is. Luuk en Patricia voeren op hun kamers persoonlijke gesprekken over hun toekomst, de school en ook over hun ouders. De kunstzinnige ouders van Patricia zijn gescheiden. Patricia woont met haar moeder, die controle over haar dochter wil houden, zoals al bleek uit haar komst op het schoolfeest. De moeder van Luuk heeft kanker en ligt in bed. Dat vooral maakt het voor hem lastig een stapje verder te gaan met Patricia.  

Derk Visser weet in dit debuut hun liefdesverhouding overtuigend en beeldend weer te geven. Hij kiest de juiste woorden, vindt de juiste toon. De onzekerheid van Luuk en zijn hoge verwachtingen worden raak beschreven. In korte hoofdstukken gaat hij soms terug naar vroeger, maar hij komt altijd weer uit waarmee het begon. Zo denkt Luuk onder de douche aan de keer dat hij tijdens zijn krantenwijk Patricia voor het eerst zag, naakt dansend in de regen.
De lijfelijke ontmoeting tussen Luuk en Patricia op het schoolfeest wordt als volgt beschreven: ‘Ze slaat haar armen om me heen. Eén hand komt neer tussen mijn schouderbladen, de andere zoekt een plek boven mijn stuitje, waardoor een tinteling van onder in mijn rug naar mijn nek schiet. Terwijl ze zich voorzichtig tegen me aan drukt, leg ik mijn handen op haar heupen. Ik weet niet wat ik eerst moet voelen. Haar zachte buik, het hardere heuveltje daaronder of haar borsten. Alles komt tegelijk.’

De scholengemeenschap met de leerprocessen vormt alleen een omgeving. De onverbloemde seksuele lokroep van de mavo-meisjes wordt afgezet tegen de schijnbare desinteresse van de vrouwelijke vwo-leerlingen in saaie kledij. De hitsigheid waarom het allemaal draait op die leeftijd, wordt openhartig, soms expliciet beschreven. Luuk zag een keer zijn ouders tekeer gaan na een gewonnen wedstrijd van Ajax en vreesde dat daardoor zijn moeder baarmoederkanker heeft gekregen. Door haar ziekte is het gezin met de vader en een oudere broer ontheemd en eet men afhaalmaaltijden.

De karakters gaan niet diep, maar dat hoeft ook niet in een jeugdroman. Het gaat meer om de beleving en die maakt indruk. De hoofdpersoon maakt een ontwikkeling mee van heel onzeker tot daadkrachtig. ‘Heb je zin om te kussen?’ vraagt Luuk als hij op het bed zit van Patricia. Later slaat hij ook Mike van zich af. Het is alleen jammer van de fletse titel, een naam waarmee de Luuks moeder Patricia aanduidt. Volgens Wikipedia is Patchouli de naam van een kruid. Wat daarvan de diepere bedoeling is, werd me niet duidelijk.