Deborah Scroggins over Twee vrouwen, VPRO-boeken, 18 maart 2012

‘They could have been sisters.’

De Amerikaanse journaliste Scroggins heeft een boek geschreven over Ayaan Hirschi Ali en de Pakistaanse Aafia Siddiqui, twee vrouwen die zich roerden in het debat over de islam, maar daarin een totaal andere positie innamen. Hirschi Ali verwerpt de grondslagen van de islam, Aafia Siddiqui is juist een fanatieke moslimstrijder, die een aanslag met Al-Qaida beraamde en inmiddels gevangen zit in de VS.

Zoals gebruikelijk wil Wim Brands weten hoe Scroggins aan het idee kwam om dit boek te schrijven. Dat was na de dood van Theo van Gogh, toen Hirschi Ali in het middelpunt van de belangstelling stond. Het intrigeerde haar dat twee vrouwen van dezelfde leeftijd zo heel anders op maatschappelijke ontwikkelingen kunnen reageren.

Siddiqui kwam uit een conservatief Pakistaans milieu, studeerde in de VS, werd fondswerver voor de Jihad. Hirshi Ali was eerst vooral bekend door haar kritiek op de onderdrukking van de vrouw door de islam, maar eenmaal in Nederland begreep ze dat de kritiek van Hirshi Ali verder ging en zo’n beetje de hele islam tot doelwit had.

Scroggins woonde hier vier jaar vanaf 2005, was hier al eerder geweest, maar heeft in die tijd veel bijgeleerd, zegt ze op een wat versluierde manier. Helaas verliet Hirshi Ali in die tijd het land, maar ze interviewde veel personen over haar.

Het fascineerde haar dat men in Nederland, bijna nog meer dan in de VS, geraakt was door 9-11. Ze denkt dat dat komt omdat de islam hier in het politieke debat aan de orde was. Er leefden veel onuitgesproken angsten en vooroordelen onder de bevolking. Daarvoor kende ze Nederland als een tolerant land.

Brands wil heel graag weten wat er dan veranderd is.

Scroggins denkt dat het xenofobe element ook deel in van onze cultuur en dat die versterkt werd door 9-11. Volgens haar uiten Nederlanders zich liever dan hun gevoelens voor zich te houden. 

Hirshi Ali was met haar vernietigende kritiek op de islam de ideale persoon om te dienen als doorgeefluik voor angsten. Ze doet zich voor als een intelligente vrouw. In de VS zou ze nooit zoveel aandacht gekregen hebben. Daar houdt men duidelijker grenzen in acht als het gaat om de verhouding tussen staat en religie.

Aafia Siddiqui ging na 9-11 terug naar Pakistan, scheidde van haar man en trouwde met een neef van Khalid Sheikh Mohammed, het brein achter de aanslag op de Twin Towers. Ze nam zelf deel aan een nieuwe aanslag op de VS maar werd, na een tijd ondergedoken te zijn geweest, in 2008 aangehouden en gevangen gezet. Daardoor heeft Scroggins haar nooit kunnen interviewen. Ze had haar willen vragen hoe ze zover kwam, een vrouw die aan een Amerikaanse universiteit gestudeerd heeft.

Volgens Brands moet ze daarom maar zelf het antwoord geven.

Volgens Scroggins was Aafia van mening dat de VS in de ban was van de joden en dat die het land misbruikten.

Gemeenschappelijk aan de twee vrouwen, die wel zussen van elkaar zouden kunnen zijn, is dat ze sterk beïnvloed zijn door het islamisme en dat ze de wereld zien als een plaats waar een strijd tussen godsdiensten wordt uitgevochten. Ze denken beiden zwart wit, hebben geen oog voor nuance en zien de democratie als zwakte.