Kunst als middel om boven trauma’s uit te stijgen en zichzelf
te verwerkelijken
Erik Lieshout heeft tussen grote producties als Op zoek naar Frankrijk en Made in Europe tijd gevonden om een
intieme en aangrijpende documentaire te maken waarin popartiest Iggy Pop fragmenten
van het manifest Rester vivant (1981)
van Michel Houellebecq voorleest, dat voor hem en vier andere personen herkenning
oproept in hun strijd om te overleven. Dichteres Anne Claire (31) mist haar
tweelingzus die kort na de geboorte stierf, heel erg, Robert (49) schildert
Christusfiguren, schrijver Jerome (59) is gescheiden, heeft in een kliniek
gezeten en voelt zich aangetrokken tot het katholicisme, Vincent (53) was een
veelbelovend beeldhouwer en werkt in een kelder aan een geheimzinnig project.
In de documentaire wordt Vincent gespeeld door Houellebecq zelf.
Pop begint met een aangrijpend verhaal over een zekere Henri
die op eenjarige leeftijd verlaten werd door zijn moeder, een gebeurtenis die
zwaar op hem inwerkte en waar verder geen handen of voeten aan te geven zijn.
Zo’n gebeurtenis maakt ontvankelijk voor de inhoud van het manifest Rester vivant, een handleiding in vier
delen om te kunnen overleven en zelfs een identiteit op te bouwen die voor de
meerderheid van de mensen niet gegeven is.
1: lijden
Het is belangrijk om terug te gaan naar de bron. Alleen het
gevoel telt, al het andere is bijkomstig. Iggy Pop refereert hieraan in het
nummer Open up and bleed. Hij leest
voor over Marc die tien jaar is en moeilijk uit de weg kan met een vader die
kanker heeft en in het ziekenhuis ligt. De jongen voelt zich schuldig omdat hij
wil dat zijn vader doodgaat. De vijftienjarige Michel werd genegeerd door
meisjes, terwijl hij een gelukkige jeugd had. Het contrast vormde zijn
gevoeligheid voor lijden.
2: leren spreken
Pop zegt dat hij begon met ongearticuleerde muzikale klanken,
maar dat het belangrijk is om daar niet in te blijven hangen. Door structuur
kan men aan zelfmoord ontkomen. Het is belangrijk is om het verleden achter
zich te laten en op het gepijnigde lichaam te vertrouwen. Het is niet nodig een
nieuwe vorm te vinden. Het creatieve deel in ons gaat zijn eigen gang wel.
3: overleven
Om voort te bestaan is het nodig om een baan te nemen zoals
Pessoa deed, ook al is dit niet gemakkelijk. Anne Claire werkt als receptioniste,
maar vindt dat haar talent daardoor in de verdrukking komt. Ze begrijpt wel dat
mensen door een baan niet meer in opstand komen. Men hecht zich aan de kleine
voordelen die het oplevert.
4: slaan waar het pijn doet
Passie doorbreekt de cirkel en biedt een vergezicht op de
eeuwigheid zonder dat daar verder hoop aan ontleend kan worden. Pop gaat naar
het huis waar Houellebecq woont. Samen zitten ze op de bank, luisteren naar
klassieke muziek, terwijl Pop een glas cognac drinkt dat Houellebecq voor hem
heeft ingeschonken. Houellebecq koestert de eenzaamheid, die niet afneemt, Pop
raakte na zijn opname in een kliniek teleurgesteld in de punkbeweging, maar
begrijpt dat hij niet bang heeft te zijn en dat hij oog in oog met de
eeuwigheid staat.
Het nihilisme van Houellebecq komt duidelijk in zijn
manifest naar voren, maar het biedt mogelijk een houvast voor getormenteerde
mensen die elke hoop op een sociaal leven hebben opgegeven. Als reddingsboei is
er de kunst, volgens Houellebecq een zwak maar helder signaal voor hen die het
bijna opgeven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten