Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zondag 20 augustus 2017

Filmrecensie: Le procès (1962), Orson Welles


Fascinerende film over fataal menselijk lot

Le procès is de Franse vertaling van Der Prozess dat Kafka in 1925 schreef. Orson Welles, eerder bekend van het radiohoorspel over de Marsmannetjes die de aarde aanvielen, regisseerde in 1941 Citizen Kane, zijn eerste lange speelfilm en beschouwd als de beste film aller tijden, maar Le procès mag er ook zijn. Het verhaal over kantoorklerk Joseph K., fraai gespeeld door Anthony Perkins, die schuldig wordt verklaard aan iets waarvan hij niet weet wat het is, heeft een sterke existentiële dimensie en wordt fraai ingekleed met allerlei vrouwen die K. willen helpen, al doen ze dat niet vanuit edele motieven.

De eerste vrouw die K. bijstaat is een huurster in het pension waar K. een kamer heeft betrokken. Deze mejuffrouw Bürstner (Jeanne Moreau) werkt als theatermeisje en komt altijd in de vroege ochtend thuis. Ze hoort over hetgeen K. vertelt over een aanklacht die tegen hem is ingediend door een drietal medewerkers van zijn kantoor en overgebracht door twee politiemensen met hoeden op. Bürstner vraagt hem of hij het niet gedroomd heeft en nodigt hem uit in haar kamer. Daar volgt een gesprek over schuldig zijn en zich schuldig voelen. ‘Helaas is er niemand rein,’ voegt zij hem toe, waarmee ze verwijst naar de oerschuld die de mens bij zijn geboorte op zich genomen heeft. Zelf dient ze algauw het pension te verlaten. Hoewel de beheerster Grubach nooit erg ingenomen was met haar verblijf in haar keurige pension, meent K. dat hij ook deel heeft aan haar vertrek, mooi uitgebeeld door een vriendin die een zware koffer meezeult tussen de flats.

Wat eerst nog een grap leek, blijkt steeds meer ernst. Als K. in het theater zit, krijgt hij een briefje aangereikt dat er iemand op hem wacht. Hij krijgt een plattegrond mee van de rechtszaal die bomvol zit met mensen. K. houdt zich groot en doet zijn beklag maar veel helpt het niet. Ook al kan hij gewoon zijn werk doen te midden een hal vol collega’s, de doem blijft boven zijn hoofd hangen. Oom Max komt poolshoogte nemen en gaat met hem naar een advocaat die goed staat aangeschreven. Helaas ligt deze Hastler (gespeeld door Orson Welles zelf) ziek in bed, maar diens assistente Lénie (Romy Schneider) neemt hem mee naar een zijkamertje vol paperassen waar ze hem verleidt en hem aanraadt om minder star te zijn. Op zijn weg naar de uitgang ziet K. een andere cliënt die in een kamertje zit te wachten. Later ziet hij dat die man, Bloch, aan het lijntje wordt gehouden, iets waar hij zelf voor past.

Een advocaat zal hem niet verder brengen, zo heeft hij inmiddels wel begrepen. Zelfs als hij met Hastler op goede voet zou staan, moet hij nog overeenstemming bereiken met een hele schare hogere advocaten. Het doolhof waarin K. zich bevindt, staat symbool voor de onmogelijke opgave die hij op te lossen heeft. Op zijn tocht door het gebouw komt hij langs een hele rij verdachten die op hun vonnis wachten. Hij belandt zelfs in een kathedraal waar hij vanaf de preekstoel hoort verkondigen dat men schuldig is zolang de onschuld niet bewezen is. Hastler komt hem nog achterna gelopen met een verhaal - dat al in het begin van Le procès in animatiebeelden werd vertoond - over een man die bij een poort komt maar niet wordt doorgelaten door een bewaker. Hij wacht jarenlang tot hij oud geworden vraagt hoe het komt dat er nooit een ander toegang heeft gevraagd, waarop de bewaker zegt dat de poort alleen voor hem bestemd is geweest maar dat hij die nu gaat sluiten. Het lot van K. is bezegeld. De wet is voor het individu niet toegankelijk. Beelden van eenvormige buitenwijken in Oost Europa waarin het individu tot niets gereduceerd is, maken dit duidelijk. Daar wordt de existentiële situatie van de mens nog het duidelijkst zichtbaar, maar ook elders dient men zich nergens op te verheugen.  

Hier de Engelse trailer.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten